İSTANBUL – İstanbul’un Anadolu yakası açıklarında, efsanelerle gerçeğin iç içe geçtiği “Kayıp Ada” Vordonisi ve Prens Adaları çevresinde yürütülen sualtı araştırmaları, Marmara Denizi’nin tarihine ışık tutan çarpıcı bulgularla sonuçlandı.
Düzce Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Öğretim Üyesi Ahmet Bilir liderliğinde 2016 yılında başlatılan “Kuzey Doğu Marmara Sualtı Araştırmaları” projesi, tarih kitaplarında yer alan ancak günümüzde sular altında kalan Vordonisi Adası’nın (Manastır Kayalıkları) izlerini ve bölgedeki antik ticaret ağlarını belgeledi.
Maltepe sahili ile Kınalıada arasında yer alan ve halk arasında “Manastır Kayalıkları” olarak bilinen bölge, araştırmaların odak noktası oldu. Tarihi kaynaklarda ve eski haritalarda “Vordonisi Adası” olarak geçen bu alanın tespiti için yapılan dalışlarda, araştırmacılar zorlu doğa koşullarıyla karşılaştı.
Elde edilen raporlara göre, bölgenin dip yapısının tamamen deniz kabukları (kavkı) ile kaplı olması, sular altında kalmış olası mimari yapıların yüzey araştırmasıyla tespit edilmesini güçleştirdi. Ancak bu zorluk, başka bir tarihi hazinenin keşfine engel olamadı.
Kayalıkların yakın çevresinde yapılan taramalarda, toplam 18 parça işlenmemiş ham mermer blok tespit edildi. Uzmanlar, bu mermerlerin Marmara Adası’ndan (Prokonnesos) hareket eden ve İstanbul’a veya Karadeniz’e doğru seyreden bir ticaret gemisine ait batık yükü olduğunu değerlendiriyor. Bu keşif, Bizans döneminde Adalar ve İstanbul arasındaki deniz ticareti trafiğinin yoğunluğunu somut bir şekilde gözler önüne seriyor.
İki yıl boyunca Manastır Kayalıkları’nda sürdürülen çalışmaların ardından, 2018 yılında projenin seyri Prens Adaları’nın diğer önemli üyesi Heybeliada’ya çevrildi.
Heybeliada kıyılarında gerçekleştirilen sualtı arkeolojisi çalışmaları, antik dünyanın en büyük filozoflarından Aristoteles’in metinlerinde bahsettiği bir bilgiyi doğruladı. Araştırmacılar, Klasik Dönem’de kullanıldığı bilinen bakır yataklarının izlerini tespit etti. Bu bulgu, Heybeliada’nın (Halki – ‘Bakır’ anlamına gelir) isminin kökeniyle uyumlu olarak, antik çağda önemli bir madencilik merkezi olduğunu bir kez daha kanıtladı.
Ahmet Bilir ve ekibinin yürüttüğü bu çalışmalar, Marmara Denizi’nin sadece bir geçiş güzergahı değil, aynı zamanda zengin bir sualtı kültür mirasına ev sahipliği yaptığını gösteriyor. Vordonisi’nin gizemi ve Heybeliada’nın bakır madenleri, İstanbul’un kayıp tarihinin dalgaların altında keşfedilmeyi beklediğini hatırlatıyor.
