18 Ekim Dünya Menapoz Günü

Genelde 40 yaşından sonra, yaklaşık 55 yaşa kadar geçen süre içinde görülen önceleri adet kanamalarının düzensizleşmesiyle , daha sonraları ise kesilmesiyle biten bir dönemdir. Menopoz son adet kanaması demektir. Kadınla yaklaşık hayatının üçte birini bu dönemde geçirmektedir; fakat artık insan ömrünün uzamasıyla birlikte bu geçirilen dönem de artmaktadır. Hayatın doğal bir evresi olarak kabul edilmektedir. 40 yaşından önce menopoz gerçekleşirse buna erken menopoz denir.

      MENOPOZ NEDİR? KİMLERDE GÖRÜLÜR?

Menopoz, olması gereken belirtilerin dışında, başka bir rahatsızlık olmadan yaşanabilir. Fakat bu şekilde bu dönemi geçiren kadınların sayısı kadınların ancak dörtte biri kadardır. Bu dönemde meydana gelen bazı değişiklikler kadının hayatını kötü etkileyebilir ve bir çok hastalığın oluşmasına zemin hazırlar. Bu durum kadının yaşam kalitesini ve mutlu bir hayat sürdürmesini engeller.

Yumurtalıklardaki hormon üretiminin azalması sonucu adet kanamalarında düzensizlik ortaya çıkar. Bu hormon üretiminin azalmasıyla vücuttaki ısıyla ilgili alanlar etkilenir ve terleme, ateş basması gibi durumlar ortaya çıkar. Bu konuya artık eskisi gibi bakılmamaktadır. Günümüzde menopoz bir hastalık olarak kabul edilmektedir. Bugün kadın yumurtalık hormonları  laboratuvar koşullarında üretilmektedir. Menopozda ortaya çıkabilecek olumsuzluklar

önlenmektedir.

MENOPOZUN SEBEPLERİ

Menopozun sebepleri kadınlık hormonları olarak bilinen östrojen ve progesteron hormonlarının azalmasıdır. 40’lı yaşlardan sonra yumurtalıklarda  bu hormonların üretimi iyice azalmaktadır. Bu da menopoza neden olmaktadır.

MENOPOZDA GÖRÜLEN BELİRTİLER

En başta dikkat çeken belirtilerden birisi adet düzeninin bozulmasıdır. Kanama miktarı azalır. Yumurtlama da azaldığından hamile kalma ihtimali düşüktür. Östrojen hormonunun azalmasına bağlı olarak çeşitli bozukluklar da görülür. Gece terlemesi, ateş basması, çarpıntı, yüzde kızarıklıklar olabilir. Yalnız bu belirtiler bütün hastalarda olmayabilir. Zaten menopoz dönemi ilerledikçe 3-5 yıl sonra, bu belirtiler azalmaya başlamaktadır. Ayrıca menopozda psikolojik rahatsızlıklar da ön plana çıkmaktadır. Gerginlik, sinirli olma,depresyon gibi bulgular olabilir. Uyku kalitesi azalmıştır. Uyku kalitesi azalması derken kastedilen, uykuya dalma süresinin uzaması ve uykunun REM fazının kısalmasıdır. Bunların dışında baş ve eklem ağrısı, cinsel isteksizlik, kas ağrıları görülebilir. Bütün bu saydıklarımız menopozun klasik belirtileridir.

Menopozda görülen bir diğer belirtiler lokal olarak görülür. Cinsel ilişki sırasında ağrı duyma bunlardan biridir. Çünkü bu dönemde vajenin kayganlığını sağlayan sıvı miktarı azalır ve vajen kuru bir hal alır. Vajen incelmiştir ve elastikiyetini kaybetmeye başlamıştır. Bu yüzden ilişki sırasında ağrı, yanma, tahriş ve hafif kanama görülebilir. Östrojen tedavisiyle düzelebilir. Ayrıca cinsel ilişkisini sürdüren kişilerde bu bulgular daha az görülür.

Uzun dönem belirtilerinin başında ise kemik erimesi ve kalp-damar hastalıkları gelmektedir. Sitemizde bir başka başlık altında incelediğimiz kemik erimesi de kadınlık hormonu olan östrojenle bağlantılıdır. Bu hormonun azalması kemiklerde kırıklara ve kayıplara yol açmaktadır. Bu yüzden östrojen hormonu ve kalsiyum tedavisi uygulanmaktadır. Kadınlarda kalp-damar hastalıklarının daha geç yaşlarda görülmesinin sebebi östrojen hormonudur. Menopozdan sonra bu hormon azalacağından kalp hastalıkları riski de artmaktadır. Çünkü düşük dansiteli kolesterol (LDL) artmıştır.

MENOPOZ TANISI

Menopoz bir anda ortaya çıkan bir durum değildir. Vücuttaki değişiklikler başlar ve yıllar sonra kadın menopoza girer. Yani bu geçiş dönemi 20 yıl kadar sürmektedir. İlk başlarda yumurtlama azalır ve yukarıda klasik belirtiler içinde saydığımız, gece terlemesi, adet düzensizlikleri, ateş basması, gerginlik gibi belirtiler ortaya çıkar. Bu yakınmalar bir süre sonra artar ve adet kesilir. Bu dönem 5-6 aydan fazla sürerse doktora başvurulmalı ve hormon testleri yaptırılmalıdır. Böylece östrojen ve FSH hormonlarına bakılır. Bunların vücuttaki seviyelerine bakılarak tanı konabilir. Ayrıca adet kanaması 1 yıldır gerçekleşmiyorsa menopoz tanısı konur. Her adet düzensizliği veya kanama olmaması menopoz değildir. Altta yatan başka nedenler olabilir. Bu yüzden mutlaka doktora başvurulmalıdır.

MENOPOZ TEDAVİSİ

Yukarıda saydığımız olumsuz belirtiler östrojen ve progesteron hormonunun azalmasına bağlı olarak ortaya çıkmaktadır. Yapılan tedavide bu hormonlar kullanılır ve yerine konur. Böylece hayat kalitesini olumsuz etkileyecek bir çok rahatsızlık düzeltilir ya da en aza indirgenir.

Östrojen tedavisi ağızdan ya da cilde yapıştırma yöntemi olmak üzere iki şekilde tedavi edilir. Bu tedaviye kalsiyum ve progesteron eklenebilir. Cilde yapıştırılanlar 3 günde bir ya da haftada bir değiştirilmelidir. Ne zaman değiştirileceğini doktor verdiği ilaca göre belirtecektir. Östrojen tedavisiyle Alzheimer hastalığı ve bağırsak kanseri görülme ihtimali azalmaktadır. Kalp damar hastalıklarının azalması sağlanır. Toplumda bilinenin aksine östrojen verilmesi rahim kanserine neden olmaz. Ağrılı ilişki, yanma, kaşıntı gibi problemler östrojen tedavisiyle 1 yıl içinde düzelir.

Östrojenin verilmediği bazı hastalar vardır. Aktif karaciğer hastalarına verilmez. Rahim ya da meme kanseri olan kişilerin ise mutlaka doktora başvurması gerekir. Bu hastalara östrojen verilmesi için bazı şartlar gerekmektedir. Ayrıca damar pıhtılaşması problemi olanların bu tedaviyi kullanmaması gerekir.

Östrojenin verilmesi ile menopoz sonrası görülen kemik erimesi problemi de bir ölçüde engellenmiş olur. Bu tedaviye kalsiyum eklenince bu etki daha da artmaktadır.

       ADALAR İLÇE SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ / TOPLUM SAĞLIĞI MERKEZİ