Diyabet, kan şekeri yüksekliği ile seyreden bir metabolizma hastalığıdır. Kan glukoz seviyesinin aşırı derecede yükselmesiyle (hiperglisemi) sonuçlanan metabolik bir bozukluktur.
Vücutta kan şekerinin düzenlenmesi pek çok sayıda kimyasal madde ve hormonun karmaşık etkileşimi sonucunda sağlanır. Şeker metabolizmasının düzenlenmesinde rol oynayan hormonlardan en önemlisi pankreas dan salgılanan insülin hormonudur. Ülkemizde yaklaşık 40 milyon diyabetli olduğu bilinmektedir. Diyabetin bir çok sebepleri bulunmaktadır. Aileden gelen bir öykü yoksa sağlıklı beslenme ve hareketli yaşamla bu hastalıktan kurtulabiliriz.
Günlük yaşamımızı da etkileyen bu hastalıkla yaşamda bazı şeylere dikkat etmemiz gerekiyor. Özellikle diyabetli çocuklar için okulda ve tüm bireyler için beslenme, fiziksel aktivite konuları hakkında toplumda dikkat edilmesi gerekenlere bir göz atalım
Beslenirken nelere dikkat etmelisiniz?
Sebze, meyve ve lifli gıdalar
Taze meyve, yeşil veya sarı renkli sebzeler, kepekli ekmek, kuru baklagil ve patates karbonhidrat kaynağı olarak düşünülmelidir. Sebze ve meyve ayrıca içerdikleri lif miktarı ve vitaminler nedeniyle de tercih edilmelidir.
Tuz
Yemeklerinizde tuz kısıtlaması yapmak için doktorunuzun önerisine başvurunuz.
Yağlar
Tüm yağlar yüksek kalori verir. Yağları azaltarak şişmanlık riskini azaltmış olursunuz. Doymuş yağlardan zengin yağların kısılması, damar sertliği ve kalp krizi riskini de azaltacaktır.
Doymuş yağları oda sıcaklığında katı olmalarıyla ayırt edebilirsiniz. Ette, süt ürünlerinde ve bitkisel yağlardan yapılan katı margarinlerde bulunurlar.
Yağlı kırmızı et yerine balık, derisiz tavuk eti ve yağlı süt ürünlerini seçmeniz aldığınız doymuş yağları azaltacaktır. Zeytinyağını tercih etmeniz yine damar sertliği riskini azaltır.
Tatlandırıcı nedir?
Tatlandırıcılar şeker tadı veren ancak şekerin verdiği enerjiyi vermeyen (kalorisi olmayan) maddelerdir.
Tatlandırıcıları kullanırken doktorunuza ve diyetisyeninize danışınız. Kullanım miktarı ve türü size uygun biçimde ayarlanmalıdır.
Diyet ve diyabetik gıdalar
Üzerinde “Diyet veya diyabetikler için uygundur” yazılı olması bu yiyecekleri istediğiniz kadar tüketebileceğiniz anlamına gelmediğini unutmayınız. Bu konuda doktorunuzdan ve diyetisyeninizden bilgi alını
Diyabette egzersiz
Egzersiz diyabet tedavisinin önemli bir öğesidir. Fiziksel aktivite, yiyeceklerin parçalanması ile oluşan şekerin emilerek kana geçişinden sonra hücreler tarafından kullanılmasını hızlandırır ve kan şekerini düşürür.
Fiziksel aktivitenin yararları:
Fiziksel aktivitenizi artırmak için şunları yapabilirsiniz:
Diyabet ve ayak bakımı
Kan şekeri düzensiz ve çok yüksek seyreden diyabet hastalarında ayak problemleri daha fazla görülmektedir. Bu nedenle diyabetlilerin ayaklarını her gün kontrol edip, gerekli özeni göstermesi ve özel ayak bakımı uygulaması gerekir.
Kan şekeriniz iyi bir şekilde kontrol altına alınmadıysa ayaklarınızdaki ve bacaklarınızdaki sinirlere zarar verebilir.
Sinir hasarı gelişti ise ayaklarınızda yanma, karıncalanma, batma, sıcak ve soğuğu fark edememe, hissizlik ve ağrı gibi bulgular olabilir.
Yüksek kan şekeri aynı zamanda atardamarları tıkayarak kan dolaşımınızın bozulmasına neden olabilir.
İyi bir kan dolaşımının olmaması yaraların iyileşmesinde gecikmeye ve iltihaplanmaya neden olabilir.
Sinirleriniz ağrı duyusunu iletemediği için küçük yaralar siz fark etmeden büyüyebilir, iltihaplanabilir. Bu nedenle, ayaklarınızda şişlik, kızarıklık, nasır, çatlak, yara veya yüzeysel kesik olup olmadığını her gün kontrol ediniz.
Diyabet ve sigara
Nikotin, kılcal damarların daralmasını hızlandırır ve dolaşımı bozar. Diyabet de damar yapısını bozduğundan zararlı etkiler daha da artmış olur. Sigara içerek böbrek rahatsızlıkları, göz ve sinir bozuklukları riskini daha da artırmış olursunuz.
Diyabet ve diş sağlığı
Şeker içeren ortamlar bakterilerin çoğalmasına neden olur. Özellikle kan şekeri kontrolsüz seyreden diyabetlilerde tükürükte bulunan yüksek şeker miktarı bakterileri davet eder ve kolaylıkla diş eti iltihabı ve çürükler ortaya çıkar.
Diş eti hastalıklarının ve diş kayıplarının önlenmesi için her şeyden önce iyi bir şeker kontrolünün sağlanması ve düzenli ağız bakımı gereklidir.
Diyabet ve yolculuk
Diyabetliler kısa ya da uzun süreçli seyahate çıkacaklarında özel bazı durumlara dikkat etmeleri gerekir.
Özellikle insülin kullanan diyabetliler seyahat süresince yetecek ve biraz da fazla miktarda insülini yanlarında bulundurmalıdırlar.
İnsülinin aşırı ısınmaması (araç içinde yaz günleri) ya da donmaması (uçakta valiz içinde olması) gibi durumları düşünerek mutlaka insülinlerini yanlarında bulundurmaları uygun olur. Uzun süreli yolculuklarda insülin ve yemek düzenlerini aynı saat (2,5-3 saat) aralıklarında sürdürmeleri gerekir. Çok sıcak havalarda insülin pompası ile dolaşmaları doğru değildir. Kullandıkları insülin haricinde depo olarak kullanılacak insülinler mutlaka donmayacak biçimde buzdolabında saklanmalıdr. İnsülin direkt olarak güneşte kalmamalıdır.
Adalar Tolum Sağlık Merkezi