Büyükadalı Fahrelnissa Zeid bugün Doodle oldu. Google her özel günde andığı Fahrelnissa Zeid kim, nereli, kaç yaşında merak ediliyor. İşte Fahrelnissa Zeid hayatı ve biyografisiyle Google Doodle olma sebebi.
Google 7 Ocak 2019 pazartesi günü Halikarnas Balıkçısı’nın kız kardeşi Fahrelnissa Zeid unutmadı. Fahrelnissa Zeid Doodle olmasıyla tüm Türkiye artık tanıdı. Peki Fahrelnissa Zeid kimdir? Fahrelnissa Zeid nereli, kaç yaşında.
7 Ocak 1901 doğumlu Fahrelnissa Zeid, ressam. Kabaağaçlızade Mehmed Şakir Paşa’nın kızı ve Abdülhamit devri sadrazamlarından Cevat Paşa’nın yeğeni ve Halikarnas Balıkçısı’nın kızkardeşi olan Fahrelnissa Zeid unutulmadı. Soyadını Kral 1. Faysal’ın kardeşi ve dönemin Irak Büyükelçisi olan Emir Zeyd’le evlendikden sonra Zeid olarak almıştır.
Fahrelnissa Zeid kimdir?
Fahrunisa Zeid ve Fahrelnisa Zeid olarak da bilinir. Ailesinin İstanbul Büyükada’daki köşkünde dünyaya geldi. Babası devlet adamı, asker ve tarihçi Kabaağaçlızade Mehmet Şakir Paşa, annesi Giritli Sare İsmet Hanım’dır. Gravür sanatçısı Aliye Berger’in ve yazar Halikarnas Balıkçısı (Cevat Şakir Kabaağaçlı)’nın kızkardeşi, seramik sanatçısı Füreya Koral’ın teyzesi, ressam Nejat Devrim ile tiyatro sanatçısı Şirin Devrim annesidir. Osmanlının son ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk dönemlerine tanık olan Şakir Paşa ailesi, sıra dışı yaşamları ve sanatçı kimlikleriyle haklı bir üne sahiptirler.
Fahrelnisa Hanım, soyadını Kral 1. Faysal’ın kardeşi ve dönemin Irak Büyükelçisi olan Emir Zeid’le evlendikten sonra aldı. Ağabeyi Cevat Paşa’ya Sultan Abdülhamit tarafından sürgüne gönderilmesine içerleyen Şakir Paşa, Sarayın kendisine sunduğu Boğaz’daki ev önerisini reddederek ailesiyle birlikte Büyükada’ya taşınmıştı. Fotoğraf ve tarihle yakından ilgili, çok dil bilen, oylumlu bir dünya görüşüne sahip bir Osmanlı aydını olan Şakir Paşa, çocuklarının sanatçı olmasına elverişli ortamı hazırladı.
Fahrelnisa Zeid, eğitimine, sanata önem veren Şakir Paşa’nın açtığı ilkokulda başladı. Ortaöğrenimini Notre Dame De Sion ve Pansion Binagiotti’de tamamladı. Öte yandan Rufaî dervişi olan aile büyükleriyle Fatih’teki dergâha gittiği belirtilen Sare İsmet Hanım, çocuklarının İngilizce, Fransızca, piyano ve resim derslerinin yanı sıra doğu kültürü ve dillerini öğrenmelerine de önem verdi. Farsça, Arapça ve “Kuran-ı Kerim” dersleri almalarını sağladı. Fahrelnisa Zeid’in resme başlaması, ağabeyi Cevat Şakir’in etkisiyle olmuştu. Sanatçı, sekiz yaşındayken ağabeyinin çizdiği bir resmi gördü ve o da resim yapmaya başladı. Yaptığı resmi ağabeyi beğenir ve her zaman resim çizmesini önerir. Sanatçı, on dört yaşındayken anneannesinin suluboya bir portresini yapar. Resme olan bu yoğun ilgisi, 14 yaşında resme başlayan sanatçı, işgal yıllarında Sanayi-i Nefise Mektebi (Güzel Sanatlar Akademisi)’nin ilk kız öğrencileri arasında yer aldı (1920).
Yükseköğrenime işgal yıllarında başlayarak resim eğitimini daha ciddi bir biçimde sürdürmesiyle sonuçlanmıştır. Fahrelnisa Hanım aynı yıl yazar İzzet Melih Devrim ile evlendi. Evliliği, onun İstanbul ve Paris çevrelerindeki yazar ve aydınlar çevresiyle tanışmasını sağlamış ve İzzet Melih ile çeşitli Avrupa kentlerine yaptığı yolculuklar ona farklı ufuklar açmıştır: Bu gezilerle ilgili olarak; “Görmek ve öğrenmek bana iksir gibi geldi. Floransa’da Fra Angelico fresklerini gördüğümde neredeyse aklımı kaçıracaktım, o derece güzeldiler. Sonra Hollanda’ya gittik. Müzeleri dolaştık ve işte orada en sevdiğim ressam Bruegel’i keşfettim.” demektedir.
Fahrelnisa Zeid 1928 yılında Paris’te Ranson Akademisi’nde Stalbach ve Roger Bissiere’nin atölyesine devam etti. 1929-30 yıllarında İstanbul Güzel Sanatlar Akademisi’nde Namık İsmail ile birlikte çalıştı. Fahrelnisa Hanım ikinci evliliğini 1934 yılında Ürdün’ün Ankara temsilcisi ve Ürdün Kralı I. Faysal’ın kardeşi olan Emir Zeid el Hüseyin ile yaptı. Aynı yıl eşi Irak Büyükelçisi olarak Almanya’ya atanınca, onunla Berlin’e gitti. 1935-38 yıllarında kaldığı Berlin’de Alman kültürü ve sanatıyla iç içe bir dönem geçirdi. 1938 yılında Bağdat’a giden ve bir süre orada yaşayan sanatçı, modern bir yetiştiriliş ve Avrupa’da içine girdiği sosyal ortamlardan sonra doğunun kapalı dünyasında Bedevi kadınlarını konu edinen resimler yaptı.
Onları; “ Bedevi kadınlar en sevdiğim temaydı. Onların her şekil ve pozda eskizlerini çiziyor, resimlerini yapıyordum. Sabahın erken saatlerinde göz alabildiğince dümdüz uzanan kırmızı ufuktan yarasa sürüleri gibi belirirlerdi. Kollarını iki yana açarak başlarında taşıdıkları yükü dengelemeye çalışırlardı.” diye anlatmıştı. İlk eşi İzzet Melih Devrim’den Nejat Devrim ve Şirin Devrim adlarında iki çocuğu, ikinci eşi Emir Zeid’den Raad adında bir olmak üzere üç çocuğu dünyaya gelmişti. 1941 yılında İstanbul’a dönen sanatçı, 1942’de “D Grubu”na katıldı. 1981’de Ürdün Kraliyet Nişanı, 1987’de İtalyan Rispoli Nişanı, 1988’de Fransız Commandeur des Arts et des Letres Nişanı’nı aldı. 1944 yılından itibaren dünyanın değişik ülkelerinde ve Türkiye’de çok sayıda kişisel sergi açtı ve grup sergilerine katıldı. Modern üslupta önemli bir ressam olarak tanındığı Fransa’da adını Fahrelnisa imzasıyla kullandı… Fahrelnisa Zeid, 1970 yılında eşinin ölümünden sonra 1976 yılında, oğlu Raad’ın yaşadığı Amman’a yerleşti. Bu kentte kendi adıyla anılan bir sanat enstitüsü kurdu.
Son döneminde portreler üzerinde yoğunlaştı. Eserlerini son olarak 1988 yılında İstanbul’da, 1990 yılında da Fransa ile Almanya’da sergilemişti. Amman’da öldü ve Amman El Rağdan Sarayı Kraliyet Mezarlığı’nda toprağa verildi.
