Kültürel Miras ve Koruma

İBB İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı Şehir Planlama Müdürlüğü’nün hazırlamış olduğu Adalar İlçesi Strateji Planı’nda “Kültürel Miras ve Koruma” bölümünde…

Kültürel miras, çeşitli toplulukların kimliklerinin ve aidiyetlerinin oluşturulması, meşru kılınması ve yeniden üretilmesi için ortak geçmiş algısını oluşturan mimari yapılar, tarihsel anıtlar, sözlü anlatımlar, gösteri sanatları ve ritüeller gibi türlü türlü kültürel obje, mekan ve geleneklerdir. Kültürel mirasın korunmasına ilişkin yaklaşımlar, başlangıçta anıtlara ve nesnelere odaklanmış; korunacak kültürel miras öğeleri, tekil ve herhangi bir toplumsal tartışmadan bağımsız olarak, müzeci bir anlayışla ve elit
bir bakış açısıyla belirlenmiştir. Ancak zaman içinde, koruma yaklaşımları değişmiş, korunacak değerlerin kapsamı genişlemiş; yerleşim dokularını ve doğal çevreyi de içerecek şekilde sivil, toplum odaklı ve kent bilimsel nitelik kazanmıştır

Uluslararası kurumlar, akademik konseyler ve tartışmalar kültürel miras ve koruma konusundaki yaklaşımlar, yöntemler ve standartlar konusunda belirleyici olmakta, ortaya çıkarılan belgeler ülkelerin yasal düzenlemelerini ve politikalarını etkileyebilmektedir. Bu açıdan ICOMOS (Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi) ve UNESCO (Birleşmiş Milletler
Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü) tarafından geliştirilen tartışma, yöntem ve uygulamalar belirleyici olmaktadır.

UNESCO Dünya Mirası sistemi İstanbul dahil pek çok şehirde kültürel mirasın korunmasına ilişkin önemli rol oynamaktadır. UNESCO Dünya Mirası listesine giren bölgelerde, kültür varlıklarının bütünlüğünün ve özgünlüğünün korunması ve gelecekte devam ettirilmesinden emin olunmasına yönelik çalışmalar ve korumanın uluslararası alanda takibi yapılmaktadır. Dünya Miras Sözleşmesi’nde etkin yönetim bileşenleri
aşağıdaki gibi ifade edilmiştir

• Katılımcı planlama ve paydaş danışma süreçlerinin kullanımını da içeren, tüm
paydaşların sahip olacağı varlığa ilişkin tam ve ortak bir anlayış;
• Bir planlama, uygulama, izleme, değerlendirme ve geri bildirim döngüsü;
• Varlığın sosyal ekonomik ve diğer baskılar ve değişimlere karşı zaafiyetlerinin değerlendirilmesi, ayrıca önerilen müdahaleler ve trendlerin etkilerinin izlenmesi;
• Farklı ortak ve paydaşlar arasındaki çeşitli faaliyetlerin koordinasyonu ve katılımı için mekanizmaların geliştirilmesi;
• Gerekli kaynakların tahsis edilmesi;
• Kapasite oluşturma; ve
• Yönetim sisteminin işleyişine ilişkin güvenilir ve şeffaf bir tanım.

Adalar ilçesinde yerel sivil bir oluşum olan Dünya Mirası Adalar Girişimi ve Adalar Belediyesi öncülüğünde Adalar’ın UNESCO Dünya Mirası Listesine alınması için adaylık başvuru gerçekleştirilmiş olması, bunun yerelden gelen bir talep olması açısından dikkat çekmektedir

UNESCO Dünya Mirası sistemi Dünya Miras Komitesi’nin siyasal yapısı, dünya miras listesinin turizm sektörü açısından pazarlama aracı olarak kullanılması ve Türkiye gibi ülkelerde yerel yönetimlerin yetkilerini daraltma ve koruma uygulamaları ile ilgili bürokratik süreçleri arttırması nedeniyle eleştirilere konu olmaktadır.