Büyükada’nın 1983 kışında çekilmiş tarihi bir fotoğrafı, adanın yakın geçmişine, geçirdiği büyük değişimlere ve yaşadığı zorlu günlerin ardından yeniden doğuşuna tanıklık ediyor. Merkeze Divan Gazinosu’nu alan bu siyah-beyaz kare, adanın o dönemki sosyal ve mimari dokusuna dair önemli ipuçları sunuyor.
1983 yılının sakin bir kış gününde çekilen fotoğraf, iskeleden çıkıldığında sağ tarafta bulunan meşhur Divan Gazinosu’nu gözler önüne seriyor. O yıllarda içinde barındırdığı küçük sahnesiyle ada hayatının canlı bir parçası olan gazino, fotoğrafın çekildiği anda dingin bir atmosfer içinde görülüyor. Ancak bu karenin anlattıkları, sadece bir binanın hikayesinden çok daha fazlası.
12 Eylül’ün İzleri ve Değişen Sahil
Fotoğrafın en dikkat çekici detaylarından biri, sahil şeridindeki boşluk ve masalar yerine konulmuş olan banklar. Metinde de belirtildiği gibi bu durum, 12 Eylül 1980 askeri yönetiminin sahildeki masa ve sandalyeleri kaldırma kararının bir yansıması. O dönemin siyasi atmosferinin gündelik hayata etkisini gösteren bu detay, adanın bugünkü cıvıl cıvıl sahil şeridinden oldukça farklı bir manzara sunuyor. Ayrıca, henüz sahil dolgu projesinin hayata geçirilmediği, sahilin Belediye Gazinosu’nu geçince bittiği yıllar, adanın coğrafi olarak da nasıl bir dönüşüm geçirdiğini kanıtlıyor.
Büyük Yangının Küllerinden Doğan Ada
Bu kare, aynı zamanda adanın hafızasındaki en büyük felaketlerden birinin izlerini taşıyor. Fotoğrafın çekilmesinden beş yıl önce, 1978’de Akasya Oteli’nden başlayıp Esendallar’ın binası, Sümer Palas ve Anadolu Kulübü’nün ana binasına kadar sıçrayan büyük yangının yaraları henüz sarılmaya çalışılıyor.
Fotoğrafta, yangından etkilenen bazı yapıların yeniden inşa edildiği, bazılarının ise tamiratının devam ettiği görülüyor. Özellikle boyanma aşamasına geldiği belirtilen Sümer Palas’ın dış cephesindeki iskeleler, adanın o zorlu günlerin ardından yeniden ayağa kalkma mücadelesinin sessiz bir kanıtı gibi duruyor.
Bu tek kare fotoğraf, Büyükada’nın sadece bir anını değil; bir dönemin ruhunu, siyasi değişimlerin sosyal hayata yansımalarını ve büyük bir felaketin ardından gelen yeniden yapılanma sürecini bir arada belgeliyor. Divan Gazinosu’nun tanıklık ettiği bu manzara, adanın zengin ve katmanlı tarihinin unutulmaz bir sayfası olarak hafızalardaki yerini koruyor.
Kaynak: Adalar Kültür Derneği Yayınları
Birinci Basım : Temmuz 2018
Yılmaz Kaini Arşivleri
