Büyükada’nın vapurdan iner inmez insanın içine dolan o dingin havası vardır ya… İşte tam o anda insanın aklına tek bir soru düşer: “Neden İstanbul’un geri kalanı böyle değil?” Sokakları, ahşap köşkleri, mor salkımlı begonvilleri, mimozaları, zakkum ve ortancalarla dolu bahçeleri, faytonların yerini alan bisikletleriyle ada, sanki zamanın dışına çıkarılmış özel bir dünya gibidir.
Bu güzel dünyanın bir başka özelliği daha var: Sıradan bir gün, sıradan bir çay saatinde, adanın çarşısında Akasya Pastanesi’nin ya da Saray Pastanesi’nin önünde otururken bir anda karşınıza Türkiye’nin en tanıdık yüzlerinden biri çıkabilir. Ünlüler burada “ünlü” değildir; sadece “ada sakini”dir.
Beyaz Perdenin İkonu: Ediz Hun
Adaya en çok yakışan isimlerden biri Ediz Hun’dur: sessiz, sakin, mütevazı. Bir akşamüstü elinde poşet veya çanta ile çarşıda yürürken görürsünüz; o zarif varlığıyla adaya ayrı bir saygınlık katar.
Polisiye Dünyasının Ustası: Ahmet Ümit
Bir başka gün, çarşıdaki kalabalığın arasından ünlü romancı Ahmet Ümit beliriverir. İnsanın aklına, sanki yeni romanındaki bir karakterle karşılaşmış hissi gelir. Çınaraltı’nda tek başına oturup notlar alırken ona rastlayan çoktur.
Tarihin Çılgın Anlatıcıları:
İpek Çalışlar ve Oral Çalışlar
Bir gün yine aynı sokakta, Türkiye siyasi tarihinin güçlü kalemlerinden İpek Çalışlar ile eşi Oral Çalışlar yanınızdan geçer. Ada onların sessiz çalışma ritmine en uygun yerdir; çoğu zaman bisikletle turlarken görülürler.
Nobel Edebiyat Ödüllü Orhan Pamuk
Bazen Orhan Pamuk çıkar karşınıza. Büyükada’nın sakinlerinden biri olması kimseyi şaşırtmaz; romanlarındaki İstanbul atmosferinin bir kısmı adanın bu dingin sokaklarında yaşamaktadır zaten.
Adanın Unutmadıkları
Büyükada’nın tarihinde ve yakın döneminde iz bırakmış daha birçok isim vardır. Bazıları yazlıkçı, bazıları yılın yarısını burada geçiren, bazıları ise gençlik yıllarında adada büyümüş kişiler:
Edebiyat ve Sanat Dünyası
• Reşat Nuri Güntekin – Çalıkuşu’nun yazarı, uzun yıllar adada yaşamıştır.
• Yusuf Atılgan – Aylak Adam’ın yazarının adada kaldığı dönemler bilinir.
• Halide Edib Adıvar – Büyükada’da uzun yazlar geçiren yazarlardandır.
• Fazıl Say – Çocukluk ve gençlik yaz tatillerinin bir kısmı adada geçmiştir.
• Zülfü Livaneli – Ada ile ilişkisi bilinen sanatçılardandır.
• Güler Yücel – Sinema dünyasının duayen isimlerinden.
Siyaset ve Diplomasi Dünyası
• İsmet İnönü – Lozan’dan sonra bir süre Büyükada’da konaklamıştır; Heybeliada’da evi vardır.
• Rauf Orbay – Lozan sürecinin önemli isimlerinden, ada sakinlerindendir.
• Fethi Okyar – AyaYorgi eteğinde geniş bir arazide evi vardır; Atatürk ara sıra misafir olurmuş.
Spor, Basın ve İş Dünyası
• Cüneyt Arkın – Gençlik yıllarında adada uzun zamanlar geçirmiştir.
• Halit Kıvanç – Yaz aylarında sıkça görülen isimlerdendi.
• Arman Kırım – İş dünyasının önemli strateji danışmanı, uzun yıllar ada sakiniydi.
Büyükada’nın Sessiz Ünü
Büyükada’nın bir özelliği vardır: Ünlüler ünlü gibi değil, komşu gibi yaşar. Burada kimse kimseyi rahatsız etmez, kimse kimseyi ayırmaz.
Akasya’nın önünde oturup çayınızı yudumlarken Ediz Hun’un selam vermesi, Ahmet Ümit’in elinde kitaplarla geçişi, Orhan Pamuk’un genç bir bisikletliye yol vermesi, aslında adanın en doğal hâlidir.
Belki de Büyükada’yı bu kadar büyülü yapan tam da budur: sessizce yan yana, gösterişsizce birlikte yaşama hâli.
Haluk Direskeneli – Kasım 2025
⸻
