Dikkat yaz ishalleri tehlikeli olabilir

BEBEKLERDE VE ÇOCUKLARDA YAZ İSHALİ

İshal, çocuğunuzun her zamankinden daha sık ve daha sulu dışkı yapmasıdır. Kusma ise mide içeriğinin ağızdan geri gelmesidir. Çocuğunuzun ishali ve kusması varsa korkmayınız.

KUSMA, MİDENİN; İSHAL, BAĞIRSAKLARIN YIKANDIĞININ, TEMİZLENDİĞİNİN GÖSTERGESİDİR.

Sindirim kanalına giren yabancı maddeler, mikroplar kusma ve ishal yoluyla dışarı atılır. Çocuk ishallerinin %80-90 gibi çok büyük kısmı virüs denilen mikroplarla olur. Bu çeşit ishal yalnızca yiyeceklerin ayarlanması ile tedavi edilebilir. Herhangi bir ilaç kullanılması gerekmez.

ÇOCUĞUNUZUN KUSMASI ve İSHALİ VARSA PANİĞE KAPILMADAN AŞAĞIDAKİ ÖNERİLERİ UYGULAYABİLİRSİNİZ.

İshalde kaybedilen ana madde su ve tuzdur. Yapılacak ilk şey, su ve sulu besinlerin bol miktarda verilmesidir. “İshalde su verilmez” şeklindeki inanış doğru değildir.

Çocuğunuz anne sütü alıyorsa, sütünüzü kesinlikle kesmeyiniz.Siz bol sıvı içeren gıdalardan yemeye devam edip bebeginizi sıksık emzirin. Sütünüzü daha sık aralıklarla veriniz.Bebeginizin herbezine ve ishal sayısına dikkat edin her bezi sulu ve ishal şeklinde alıyorsanız mutlaka öncelikle hekimize danışın ve takip edin bebeklerde sıvı kaybını hemen telafi etmek çok önemli.

Eğer çocuğunuz inek sütü alıyorsa inek sütünü 24 saat boyunca, yarı su – yarı süt şeklinde veriniz. Sonraki 24 saat, 2 ölçü süt, 1 ölçü su koyunuz. Üçüncü gün, inek sütünü sulandırmadan verebilirsiniz. Doktorunuz size ishal için hazırlanmış özel bir ishal maması önerebilir. Bu ishal mamasını kaynamış, ılıtılmış su ile sulandırıp rahatlıkla çocuğunuza kullanabilirsiniz.

Her yaştaki çocuğa göre özel olarak hazırlanmış, ishal ve kusmada kaybedilen tuz ve suyu içeren, tuz-şeker karışımı ishal paketlerini, 1 lt. kaynamış-ılıtılmış su ile sulandırıp çocuğunuza verebilirsiniz.İshal başlangıcında bu karışımdan çocuğunuza sunun. İçmesi için zorlamayın.Eğer su kaybı fazla ise tüm gıdaları reddeden ve herşeyi kusan çocuk bu karışımı çok iyi alır. Bu karışım bebek için hiç bir gıda almasa da başlangıçta yeterlidir. Çocuğunuz her kaka yaptığında bu karışımdan 1-2 çay bardağı içirmeye çalışınız. Hazırladıktan sonra bu karışımı 24 saat içinde bitirmelisiniz. Kalanı döküp ertesi gün yenisini hazırlayınız.

İshalle birlikte genellikle kusma da vardır. Bu nedenle su ve sulu besinler sık sık ve azar azar verilmeli, çocuk yiyecek için zorlanmamalıdır.

İSHALDE VERİLECEK SULU BESİNLER :
Kaynamış-ılıtılmış su, orta şekerli açık çay, ada çayı, nane-limon, ıhlamur, limonata, tuzlu ayran, pirinç suyu.

MEYVELER :
Şeftali suyu, elma suyu, elma püresi, muz, portakal, greyfurt, mandalina suyu.

SEBZELER ve TAHILLAR:
Pirinç lapası, patates püresi, tahıl yemekleri, havuç.

PROTEİN KAYNAĞI OLAN BESİNLER:
Az tuzlu yoğurt, peynir, yağsız et, köfte, tavuk eti, baklagiller (iyice pişirilirek) ishalde rahatlıkla kullanabileceğimiz besinlerdir.
Bir ölçü pirinç suyu, 1 ölçü yoğurtla karıştırılarak verilebilir.

İSHALDE ŞU YİYECEKLER VERİLMEMELİDİR:

Gazoz ve kola gibi gazlı içecekler,

Hazır meyve suları ve tüm asitli içecekler,

Yağlı gıdalar, kızartmalar,

Acılı, ekşili, baharatlı yiyecekler,

Çikolata, gofret ve boyalı şekerler,

Üzüm, kavun, karpuz, erik, kayısı, incir, kiraz.

İSHALDEN KORUNMAK İÇİN :

Yemeğe oturmadan önce ve yemekten sonra mutlaka ellerinizi sabunla yıkamalı ve çocuğunuzun da yıkamasını sağlamalısınız.

Tuvaletten çıktıktan sonra ellerinizi yıkamalı çocuğunuza da bu alışkanlığı kazandırmalısınız.

Açıkta satılan gıdaları tüketmeyiniz.

Bebeğinizi beslemeden önce mutlaka ellerinizi yıkayınız.

Altını temizledikten sonra ellerinizi yıkayınız.

Bebeğinize çeşme suyu içiriyorsanız en az 10 dakika kaynatmalısınız. Temizliğinden emin olduğunuz kapalı su kullanıyorsanız 6. aydan sonra kaynatmayabilirsiniz.

Emzik, biberon, kaşık, tabak gibi eşyaları her gün bir tencere içerisinde 10 dk kaynatmalısınız.

Bebeğinize yedirdiğiniz sebze ve meyveleri temiz bir suyla iyice yıkayınız.

Bebeğiniz için hazırladığınız gıdaları oda sıcaklığında 2 saatten fazla bekletmeyiniz.En iyisi hazırladıktan sonra en kısa sürede veriniz.

Yiyecekleri uzun zaman saklamak için ağzı kapalı olarak buzdolabına koyunuz.

Çöplerinizi kapalı kutularda toplayınız.

İSHAL VE KUSMADA NE ZAMAN DOKTARA BAŞVURMALISINIZ.?

Dışkı sayısı 10’u aştı ise,

Kusma aralıksız sürüyorsa,

Bebeğiniz ağızdan hiç bir şey almıyor, bitkin bir halde yatıyorsa,

Gözleri içeri çökmüş, karın derisi buruşmuş kafasındaki bıngıldak denilen çukurluk içeri çökmüşse ,

Ağır ishali olmasına rağmen ağızdan şeker, tuz karışımı solüsyonu almıyor ise,

Ateş 24 saatten sonra hala devam ediyorsa,

Dışkısı kanlı ve sümüklü ise en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalısınız.

ÖNEMLİ NOT: Çocuğunuza doktorunuzun önerisi dışında, gelişi güzel ishal kesici ilaçlar, bağırsak hareketlerini durdurucu ilaçlar ve antibiyotikler kullanmayınız. Çünkü bu ilaçlar gereksiz yere kullanıldıklarında çocuğunuzun hastalığının uzamasına bazen de ağırlaşmasına neden olabilirler

YETİŞKİNLERDE YAZ İSHALİ

Akut ishale yol açan enfeksiyöz ve enfeksiyöz olmayan birçok neden vardır. En basitinden yenilen kavun, incir gibi gıda, alınan alkol, aşırı yeme, kullanılan laksatif ilaçlar herhangi bir hastalık söz konusu olmadan ishalin nedeni olabilir.

Enfeksiyöz ishallerde etken mikroorganizma genellikle su ve besinler aracılığı ile bulaşır. Bu mikroorganizmalar özellikle sıcaklarda daha hızlı çoğalırlar. Besinler üreticiden tüketiciye ulaştırılırken soğuk zinciri kırılırsa mikroorganizmalar hızla üremeye başlar. Mikroorganizmaların sayısı arttıkça hastalık yapma riski de artar. Ayrıca yazın insanların denize ve havuza girmesi ağız yoluyla bu pis suları yutmalarına ve gastroenteritlerin artmasına neden olur.

Kuluçka süresi:

Herhangi bir bakterinin yiyecek ve içecek üzerinde çoğalması sırasında açığa çıkan toksinin hazır alınması ile hastalık oluşursa kuluçka süresi kısa olup 8-14 saattir. Bulantı, kusmanın ön planda olduğu % 68 ishalin eşlik ettiği Stafilokok besin zehirlenmesinde ise 1-6 saattir. Buna karşılık besinle alınan bakteri barsak içinde çoğalıyor ve barsak duvarına invaze oluyorsa (Shigella, Salmonella türleri) veya barsakta çoğalırken saldığı toksinle hastalık yapıyorsa (V. Cholerae, enterotoksijenik E. Coli gibi) kuluçka süresi 16 saatten uzundur. (Tablo 1)

Tablo 1: Bakteriyel besin zehirlenmesi olduğunu hangi belirtilerden anlarız

Ateş:

Esas olarak barsak duvarına invazyonla hastalık yapan bakteri ( Salmonella, Shigella, Yersinia türleri, enteroinvazif E. coli, V. parahemolyticus) etken ise görülür. Viral gastroenteritlerden rotovirus gastroenteritinde ateş görülebilir.

Dışkı Özellikleri:

Dışkılama sayısının çok(>10fazla olması ), ama dışkı miktarının az olması kolon tutulumunu, tersi ise ince barsak tutulumunu gösterir. İnce barsak tipi ishalde dışkı açık renkli, sulu, bol, köpüklü, yağlı, içinde sindirilmemiş besin artıklı, kansız ve kokuludur. Dizanterik olanlarda dışkı azdır ve kan, mukus içermektedir. Salmonella gastroenteritinde bezelye çorbası ve Sigellozda domates çorbası görünümündedir. Lökosit içermeyen kanlı dışkı, Shiga-benzeri toksin oluşturan enterohemorajik E. coli (EHEC)’ye bağlı enfeksiyon olasılığını düşündürmelidir. Kolerada veya enterotoksijenik E. coli (ETEC) ishalinde dışkı pirinç suyu rengindedir. Burada ishal enterotoksinlerle oluşmaktadır.

Bulantı ve kusma:

Sindirim sisteminin üst bölümleri tutulduğunda genellikle bulantı-kusma, alt kısımları tutulduğunda ise karın ağrıları daha belirgindir.

Eğer klinik tabloya bulantı-kusma hakimse Staphylococcus aureus veya Bacillus cereus toksinlerinin hazır alınmasıyla oluşan bakteriyel besin zehirlenmesi düşünülmelidir. Bu tip besin zehirlenmeleri birden başlar ve genellikle 12 saatte sonlanır. Kasırga gibi başlar ve biter.

Karın ağrısı:

İncebarsak tipi ishallerde göbek etrafında veya sağ alt katranda, genellikle aralıkla gelen kramp tarzında ağrı vardır( İntestinal kolik). Karın ağrısı inflamatuvar ishallerde (Shigella, Campylobacter, nekrotizan toksinler gibi) daha belirgin olabilir.

TEDAVİ (hafif çaplı ishallerde sıvı kaybını yerine getirmek gerekir güneşli ve sıcak havalarda normalde vücut daha fazla sıvıya ihtiyaç duyar.İshal çoksa kendi kendimize baş edemeyiz tedavisinide yapamayız ,mutlaka Hekime danışmak gerekir.)

• 1-Sıvı-elektrolit tedavisi: İshalli hastanın önce dehidratasyon durumu hafif, orta ve ağır olmak üzere üç başlık altında değerlendirilir. Hafif olgularda bol sıvı(ayran, su) alınması, muz, patates, pirinç gibi besinlerin alınması yeterli olabilir. Oral rehidratasyon sıvısı da (ORS) kullanılabilir. Orta derecedeki dehidratasyonda ORS kayba göre ayarlanarak kullanılır. Kusma sürekli ise ve sıvı kaybı ağır ise sıvı ve elektrolit tedavisinin i.v yoldan yapılması gerekebilir.
• 2-Antimikrobiyal tedavi: Akut enfeksiyöz ishallerin önemli bir kısmı herhangi bir antimikrobiyal tedaviye gerek kalmadan kendiliğinden düzelir. Antibiyotik tedavisini ateş ve dışkının mikroskobik incelemesinde lökosit saptandığı dizanterik formdaki ishallerde kullanılması uygun olur. Antibiyotik olarak yapılan tahlil sonucuna ve hekim önerisine göre hareket etmek  tercih edilir.

KORUNMA

1-Ellerimizin temizliği çok önemli çünkü mikroorganizmalar dokundugumuz heryerde olabilir yemek yemedende mikrop alabilir hastalanabiliriz.Tuvaletlerde hijyen kuralları yeterli olmazsa ishal olan ve bulaşıcı olanlardan aldıgımız mikroplarla bizde hastalanabiliriz.

2. Yiyeceklerin temizliğine dikkat edilmeli ve iyi pişirilerek tüketilmesi (iç sıcaklıkları zararlı mikropların ölmesini sağlayacak kadar yükselmeyen ızgara köftelerden; bütün olarak çevrilmiş tavuk tüketilmemeli) sağlanmalı
3. Uygun ortamlarda hazırlanmamış krema veya mayonezli salatalardan ve az pişmiş deniz ürünlerinden uzak durulmalı
4. Sütlaç, kazandibi, muhallebi, dondurma gibi sütlü tatlılar da hazırlandıktan sonra soğutucuda tutulmalı

5.Vakumlu paketi açılıp kısa sürede tüketilmeyen sosis ve salamdan uzak durulmalı

6.Mikroorganizmalardan arındırılmış sular kullanılmalı.

ÖNEMLİ NOT: Doktorunuzun önerisi dışında, gelişi güzel ishal kesici ilaçlar, bağırsak hareketlerini durdurucu ilaçlar ve antibiyotikler kullanmayınız. Çünkü bu ilaçlar gereksiz yere kullanıldıklarında  hastalığının uzamasına bazen de ağırlaşmasına neden olabilirler.

Bulaşıcı Hastalıklar Belirtileri ve Tedavisi

Bulaşıcı Hastalık Nedir? Bulaşıcı hastalık ya da Enfeksiyon hastalıkları, herhangi bir yolla insana geçme özelliğindeki hastalık yapıcı mikropların veya parazitlerin vücuda girmesiyle ortaya çıkan hastalıklardır.

Bulaşıcı Hastalıklar Nasıl Bulaşır? Hastalığı yapan organizmalar, virüsler, bakteriler, riketsialar, mantarlar olabilir. Bütün bulaşıcı hastalıklar bir veya birkaç yolla insana geçebilme özelliğindedir. İnsandan insana, hayvandan insana olduğu gibi, topraktan insana da bulaşma gerçekleşebilir. Bulaşıcı Hastalıkların Bulaşma Yolları şunlardır:

• Öksürürken, aksırırken yada konuşurken ağızdan çıkan damlacıkların başkası tarafından teneffüs edilmesiyle (verem, boğmaca ve çeşitli solunum yolu hastalıkları);
• Doğrudan deri temasıyla ve cinsel temasla;
• Hastanın kullandığı çamaşır, yatak eşyası ve yiyecek eşyaları gibi malzemeler vasıtasıyla;
• Hayvanların insandan insana veya hayvanlardan insanlara hastalık taşımasıyla (örneğin sıtma);
• Hastalandırıcı mikroplarla kirlenmiş yiyecekler ve içeceklerin alınmasıyla (Suyla bulaşan hastalıkların başlıcaları tifo, dizanteri, kolera ve paratifo olarak sayılabilir. Yiyeceklerle de besin zehirlenmeleri ve gastroenteritler meydana gelebilir.);
• Hastalıklı bir anneden hamilelik sırasında veya doğum esnasında bebeğe hastalık bulaşmasıyla (Frengi, kızamıkçık, belsoğukluğu mikrobunun yaptığı göz iltihabı bu yolla bulaşabilir.).

Suni olarak meydana getirilen bağışıklıkta, kişiye zayıflatılmış, ölü mikroplar veya mikrop maddeleri verilir. Bunlara karşı hastalık belirtileri hâsıl olmaksızın antikor teşekkül eder. Böylece kişinin hastalığa karşı korunması sağlanır. Birçok hastalığa karşı kullanılan aşılar böyledir. Aşılar her bulaşıcı hastalıkta tesirli olmayıp, ancak belli sayıda hastalıkta tesirlidir.

Hastalığa yakalanma ihtimali daha yüksek olanlar şunlardır:

• Bulaşıcı hastalıklar salgın olduğu yerlere gidenler,
• Üç aylıktan daha küçük bebekler,
• Ailesinde bulaşıcı hastalık taşıyan kişi bulunanlar,
• Yaşlı ve yatalak olanlar,
• Kanser gibi bağışıklık sistemini felce uğratan bir hastalığı olanlar,
• Bağışıklığı bastırıcı ilaçları kullananlar.

Bulaşıcı hastalık belirtileri: Bulaşıcı hastalıklarda bazı belirtiler vardır ki, hemen hemen bütün hastalarda bulunur. Bunlar; ateş, halsizlik, iştahsızlık, baş ağrısı, genel vücut ağrıları olarak sayılabilir. Bazı hastalıklarda döküntüler olabilir (kızıl, kızamık, çiçekte olduğu gibi). Hazım sistemini tutan hastalıklarda ise genellikle ishal vardır.

Bulaşıcı Hastalıklar ve Korunma Yolları: Her doğan çocuğa, zamanı geldiğinde aşı yaptırmalıdır. Vücudu devamlı kuvvetli tutmalı, dengeli ve sağlıklı yeme-içmeye çok dikkat edilmelidir. Düzenli bir hayat sürmeli. Bulaşıcı hastalık salgını olan yerlere mecburen gitmek gerekiyorsa, alınacak tedbirler ve yapılacak aşılar konusunda bir hekime danışmalıdır. Temizlenmemiş kirli yiyecekler yememeli, vücut temizliğine gereken dikkati göstermelidir.

Bulaşıcı hastalıkların tedavisi çok çeşitli olup, hastalık yapıcı mikrobun cinsine göre değişir. Penisilin ve benzeri antibiyotikler bakterilere karşı tesirlidir. Sıtma gibi tek hücreli canlı cinsi mikroplarla meydana gelen hastalıklar da, çeşitli kimyevi maddelerden müteşekkil ilaçlarla iyileştirilir. Virüs hastalıkları ise antibiyotiklerden etkilenmezler.

Başlıca bulaşıcı hastalıklar: Belsoğukluğu, Bruselloz, Çiçek hastalığı, Difteri, Dizanteri (amipli veya basilli), Grip, Hepatit, Kızamık, Kolera, Menenjit, Psittakoz, Sıtma, Suçiçeği, Tetanos, Tularemi, Tüberküloz, Uyku hastalığı, Zatürre, Tifo, Tifüs.

• Dizanteri
• Domuz Gribi
• Grip
• Hepatit B
• Hepatit C

• Kızamık
• Kuduz
• Tifo
• Verem
• Zatürre

Adalar İlçe sağlık Müdürlüğü/Toplum Sağlığı Merkezi