Çocuklarda idrar kaçırmanın 3 nedeni

Toplumda, ‘altını ıslatma’ olarak bilinen ve özellikle çocukluk çağında ortaya çıkan idrar kaçırma sorunu, ciddi hastalıkların habercisi olabildiği gibi yaşam şekli ve beslenme alışkanlıkları ile sosyal ve psikolojik nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabiliyor.

Çocuklarda idrar kaçırma sorunu tedavi edilmediği takdirde, ciddi sağlık sorunları ile psikolojik travmaya dönüşebiliyor. Memorial Kayseri Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Bölümü’nden Uz. Dr. Mustafa Armut, çocuklarda idrar kaçırmaya neden olan faktörler hakkında bilgi verdi.

Çocukluk döneminde sık görülüyor

İdrar kaçırma, çocukluk döneminde çok sık rastlanan bir durumdur. Çocuklarda alt ıslatma, yalnızca gece ya da hem gece hem de gündüz şeklinde görülebilmektedir. Sağlıklı çocuklarda gündüzleri idrar kontrolü 2-4 yaş arasında sağlanabilirken, gece idrar tutma kabiliyeti 3-5 yaş aralığında başlamaktadır. 5 yaşındaki çocukların % 15’i, 15 yaşındaki çocukların ise % 1’i gece idrar kaçırmaktadır. Gece idrar kaçıran çocukların bir kısmında yaş ilerledikçe şikayetler kendiliğinden azalarak ortadan kalkar. Ancak altını ıslatma problemi bazı çocuklarda ve ebeveynlerde, sosyal ve psikolojik sorunların ortaya çıkmasına neden olur.

Ciddi hastalıkların belirtisi olabilir

Özellikle okul çağındaki çocuklar, idrar kaçırma kaygısı nedeniyle arkadaşlarını evine davet etme konusunda ikilemde kalmakta, gece akraba ya da arkadaşlarının evinde kalamayarak, ‘idrar kaçırdığım duyulur’ kaygısı yaşamaktadır. Özellikle kıyafetleri sürekli idrar koktuğu için arkadaşlarının yakınında durmak istememesi ise yaşanan travmayı artırmaktadır. Sosyal açıdan önemli olan bu durumlar, herhangi bir nedene bağlı olmasa bile sorun tedavi edilerek ortadan kaldırılmalıdır. Ancak çocuklarda bazı ciddi hastalıkların varlığı gibi altta yatan önemli bir sebep de idrar kaçırmaya yol açmış olabilir. Bu ayrıntı mutlaka göz önüne alınmalıdır.  

Pek çok neden alt ıslatma sorunu oluşturur

Çocuklarda alt ıslatma sorunu en sık 3 nedene bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bunlar; 

• Ciddi bir hastalık varlığı: Gündüz veya gece idrar kaçırma; böbrek yetmezliği, hormonal bozukluklar, idrar yolu iltihapları, sinir sistemi hastalıkları, şeker hastalığı, mesane çalışması bozukluğu gibi hastalıkların belirtisi olabilmektedir. Bu nedenle hafife alınmamalı ve nedeni mutlaka araştırılmalıdır.
• Sosyal ve psikolojik sorunlar: Bazı çocuklarda sosyal ve psikolojik sorunlar idrar kaçırmaya neden olabilmektedir. Anne-babanın boşanması, aile içi şiddet ya da çocuklara baskıcı yaklaşım tarzı gibi diğer stres faktörleri idrar kaçırmayla sonuçlanmaktadır.
• Yaşam şekli ve beslenme alışkanlıkları: Ailenin yaşam şekli ve beslenme alışkanlıkları da idrar kaçırmayla sonuçlanmaktadır. Gün içinde çocukların 5-7 kez 250 mililitre sıvı alması sağlanmalı, yatmadan 2 saat önce sıvı alımı kısıtlanmalıdır. 

6 yaşından sonra tedavi süreci başlıyor

Çocuklarda 6 yaşından sonra gece idrar kaçırmaya devam etme durumunda tedavi sürecine başlanmalıdır. Ebeveynlerin önemli bir bölümü idrar kaçırma sorununda tedavi amaçlı kullanılan ilaçların çocuklarda kısırlığa neden olduğunu düşünmekte, tedaviyi reddetmektedir. Oysa bu anlayış ve inanışın bilimsel bir dayanağı bulunmamaktadır. İdrar kaçırma, önemli bir sorundur ve zamanında, doğru bir şekilde tedavi edilmelidir. Ultrasonografik tarama, detaylı idrar tahlili ile idrar yollarına bağlı yapısal bozukluk ya da enfeksiyon olup olmadığı belirlenmelidir. Gündüz uyanıkken altını ıslatan çocuklarda ise durum daha detaylı incelemelidir. Kendiliğinden ortadan kalkmayan bu sorun, çoğu zaman tedavinin gecikmesine bağlı olarak böbreklerde ciddi hastalık ve hasarlara yol açabilir.

İdrar kaçırma sorunu olan çocuklar için ailelere öneriler…

• İdrar kaçıran çocuklarda sıvı alımı düzenlenmeli, akşam yemeği sonrası gazlı içecek, meyve suyu ve özellikle çay ya da kahve tüketmelerine izin verilmemelidir.
• İdrar kaçırma sorunu olan çocukların gece uykuya daldığı süreden 1,5-2 saat sonra uyandırılarak tuvalete götürülmeleri, gündüzleri ise 3-4 saatte bir tuvalet ihtiyacını gidermeleri sağlanmalıdır. Çocukların gece tuvalete kolay ulaşımını sağlamak için yatak odası ile tuvalet arasında engel oluşturabilecek kapılar açık tutulmalı, sehpa ya da sandalye gibi eşyalar yürüyüş yolundan kaldırılmalıdır.
• İdrar kaçıran çocukların altı gece bezle bağlanmamalıdır. Bez kullanımı çocuğun gece tuvalet ihtiyacını ortadan kaldıracak ve rahat davranmasına neden olacaktır.