Büyükada, İstanbul’un Prens Adaları arasında hem doğal güzellikleri hem de tarihî yapıları ile öne çıkar. Bu bağlamda Fethi Okyar’ın yazlık evi, ada üzerindeki modern mimarlık mirasının önemli bir örneğini oluşturur. Ev, Cumhuriyet dönemi mimarisinin izlerini taşıması ve Sedad Hakkı Eldem’in tasarımı olması nedeniyle kültürel açıdan değerlidir.
Fethi Okyar’ın Büyükada’daki evi, 1936–1937 yıllarında inşa edilmiştir¹. Kültür Envanteri’ne göre yapı “Fethi Okyar Evi” olarak kayıtlıdır². Ada’daki köşk, geçmişte Dimitri Seferoğlu ve kızı Vasiliki tarafından kullanılmış ve Okyar ailesine geçmiş³. Bahçesi eski bir üzüm bağına ait olup, tarihi boyunca hem bağ hem de şaraphane olarak kullanılmıştır⁴.
Evin mimarı, Türk modern mimarlığının öncü isimlerinden Sedad Hakkı Eldem’dir⁵. Eldem, bu yapıda geleneksel Türk‑Osmanlı ev tipolojilerini modern bir yaklaşımla yorumlamıştır⁶. Ev, özellikle “sofa köşk” tipolojisiyle dikkat çeker; teras ve ahşap dikmeler, yapıya estetik ve fonksiyonel bir değer katar⁷. Teras, iç mekân ile dış mekân arasında bir köprü görevi görür ve yarı açık mekânlarla kapalı mekânları bütünleştirir⁸.
Fethi Okyar Evi, İstanbul Adaları’nda modern mimarlığın ilk örneklerinden biridir⁹. Kültür Envanteri’nde “20. yüzyıl izleri taşıyan Cumhuriyet dönemi yapısı” olarak listelenmiştir¹⁰. Yapı, Okyar ailesi tarafından sosyal ve kültürel etkinliklerin gerçekleştirildiği bir merkez olarak kullanılmıştır¹¹.
Kültür Envanteri kayıtlarına göre yapı hâlâ erişilebilir durumdadır¹². Evin korunması, modern mimarlık mirasının sürdürülebilirliği açısından önemlidir¹³. Ancak ada üzerindeki yapıların bakımı, doğal aşınma ve mülkiyet sorunları nedeniyle sürekli bir takip gerektirir¹⁴.
Fethi Okyar’ın Büyükada’daki evi, hem tarihsel hem de mimari açıdan önemli bir Cumhuriyet dönemi yapısıdır. Sedad Hakkı Eldem’in tasarımı ve yapıdaki yarı açık mekân kullanımı, modern ve geleneksel mimariyi başarıyla harmanlamıştır. Bugün hâlâ korunmaya değer bir miras olarak kabul edilmektedir.
Haluk Direskeneli
⸻
Dipnotlar
1. Sehirplanlama.ibb.istanbul. Adalarda Modern Mimarlık Mirası. Erişim: https://sehirplanlama.ibb.istanbul/wp-content/uploads/2020/09/Adalarda-Modern-Mimarlik-Mirasi.pdf
2. Kulturenvanteri.com. Fethi Okyar Evi. Erişim: https://kulturenvanteri.com/en/yer/fethi-okyar-evi/
3. HayatEvi.org. Ünlünün Köşkü, Ünsüzün Yuvası – Ali Fethi Okyarların Evinde. Erişim: https://hayatevi.org/2021/08/28/unlunun-kosku-unsuzun-yuvasi-ali-fethi-okyarlarin-evinde/
4. AdalarPostasi.com. Büyükada’da bağ ve koru tarihi. Erişim: https://adalarpostasi.com/2010/09/20/adalar-postasi-2491-acilisa-iki-gun-kala-bir-ihbar-gelmis-bagisa-adalara-gidip-kurdelesini-keseceginiz-muzenin-binasi-kacak-diye/
5. Kulturenvanteri.com. Fethi Okyar Evi.
6. Sehirplanlama.ibb.istanbul. Adalarda Modern Mimarlık Mirası.
7. HayatEvi.org. Ünlünün Köşkü, Ünsüzün Yuvası – Ali Fethi Okyarların Evinde.
8. Sehirplanlama.ibb.istanbul. Adalarda Modern Mimarlık Mirası.
9. Sehirplanlama.ibb.istanbul. Adalarda Modern Mimarlık Mirası.
10. Kulturenvanteri.com. Fethi Okyar Evi.
11. HayatEvi.org. Ünlünün Köşkü, Ünsüzün Yuvası – Ali Fethi Okyarların Evinde.
12. Kulturenvanteri.com. Fethi Okyar Evi.
13. Sehirplanlama.ibb.istanbul. Adalarda Modern Mimarlık Mirası.
14. Dergipark.org.tr. Modern Mimarlık Mirasının Korunması Üzerine Çalışmalar. Erişim: https://dergipark.org.tr/en/pub/mbud/issue/93828/1615214
⸻
