ABD BÜYÜKELÇİSİNİN AÇIKLAMALARI ANKARA’DA SERT TEPKİ ÇEKTİ

ABD’nin Ankara’daki Büyükelçisi Tom Barrack’ın son açıklamaları, Türkiye’de siyasi ve diplomatik çevrelerde ciddi rahatsızlık yaratmıştır. Barrack’ın “bölgedeki modern ulus-devlet modelinin artık işlevsel olmadığı” yönündeki ifadeleri ile Osmanlı benzeri çok-milletli bir yapıyı “muhtemel bir gelecek modeli” olarak göstermesi, Türkiye’nin iç işlerine doğrudan müdahale niteliğinde değerlendirilmiştir.¹

TÜRKİYE’NİN ANAYASAL DÜZENİNE YÖNELİK İMALAR KABUL EDİLEMEZ

Tom Barrack’ın Türkiye’nin cumhuriyet yapısına ilişkin değerlendirmeleri, yalnızca Türkiye’nin egemen yetki alanına giren son derece hassas bir başlıktır.
Kendisi çok varlıklı bir iş insanıdır ancak tecrübeli bir diplomat değildir; yaptığı açıklamalar bu diplomatik deneyim eksikliğini açık şekilde ortaya koymaktadır.
Bu ölçüsüz söylemleriyle, Türkiye’de siyasi yelpazenin hemen her kesimini kendisine karşı kızdırmayı başarmıştır.²

YUNAN VE ORTADOĞU BASININA VERDİĞİ MESAJLAR DAHA DA SORUNLU

Barrack’ın Yunan ve Orta Doğu medya kuruluşlarına yaptığı değerlendirmeler ise Ankara’da daha da rahatsız edici bulunmuştur.
Bu açıklamalar, Türkiye’nin bölgesel rolünü küçümseyen,
Yunan kamuoyuna fazlasıyla yakın duran,
ve diplomatik nezaketten uzak, siyasi yüklü ifadeler içermektedir.³

Büyükelçilerin yabancı başkentlerde bu tür mesajlar vermesi, diplomatik teamüllerle bağdaşmadığı gibi, bölgedeki hassas dengeleri gereksiz yere tahrik etmektedir.

TARİHSEL MODELLER MODERN CUMHURİYETİN YERİNİ TUTMAZ

Osmanlı idari sisteminin günümüz Türkiye’sine “alternatif bir model” olarak sunulması tarihsel, siyasal ve toplumsal bağlamdan kopuk bir yaklaşımdır.
Cumhuriyet’in kurumsal temelleri—eşit yurttaşlık, hukuk devleti, anayasal düzen—yüzyıllık bir birikime dayanır ve tarihsel bir imparatorluk düzeniyle karşılaştırılamaz.⁴

Bu tür benzetmeler, bilimsel bir analiz değil; Türkiye’nin modern devlet tecrübesine karşı yüzeysel ve yanıltıcı bir yaklaşımdır.

BÖLGESEL DÜZEN “HARİCİ TAVSİYELERLE” KURULMAZ

Tom Barrack’ın enerji koridorları, altyapı projeleri ve “yeni bölgesel düzen” üzerine yaptığı yorumlar da, bölge ülkelerinin egemenlik alanlarını gözetmeyen, ABD merkezli bir perspektif taşımaktadır.
Türkiye, kendi iç siyasetini veya bölgesel konumunu dışarıdan şekillendirmeye yönelik telkinleri kabul etmez.⁵

Bölgesel işbirliği mümkündür; ancak eşitlik, karşılıklı saygı ve iç işlerine karışmama ilkeleri temel şarttır.

CİDDİYET, ÖLÇÜ, SAYGI VE DİPLOMATİK DİSİPLİN ŞART

Türkiye, ABD Büyükelçisi’nden tecrübe, ihtiyat ve diplomatik özen bekler.
Tom Barrack’ın açıklamaları—özellikle yabancı basına verdiği mesajlar—bu standartların oldukça gerisindedir.

Bu tutum devam ederse, Türkiye–ABD ilişkilerinde gereksiz diplomatik gerilimler ve güven aşınması kaçınılmaz hale gelecektir.

⸻

Dipnotlar
1. Büyükelçinin “ulus-devlet modeli işlevini yitirdi” ve “Osmanlı tipi yapı” imaları üzerine kamuoyunda oluşan tepki.
2. Barrack’ın diplomatik olmayan üslubu nedeniyle Türkiye’de farklı siyasi çevrelerde oluşan geniş tepki.
3. Büyükelçinin Yunan ve Orta Doğu basınında Türkiye’nin konumunu sorgulayan söylemleri.
4. Osmanlı modeli ile modern cumhuriyet yapısının karşılaştırılmasının tarihsel ve siyasal olarak hatalı olması.
5. Bölgesel düzen ve enerji politikalarına yönelik dış telkinlerin Türkiye tarafından egemenlik ihlali olarak görülmesi.