Dünya Yaşlılar Haftası

18-24 Mart Dünya Yaşlılar Haftası

Yaşlanma, anne karnından başlayarak yaşamın sonlanmasına kadar devam eden zamana bağlı olarak, hastalık söz konusu olmaksızın ortaya çıkan anatomik yapı ve fizyolojik işlev değişikliklerini kapsayan süreçtir. Tüm canlılar için yaşlanma ise biyolojik işlevler yönünden erişkin konuma ulaştıktan sonra, yani üreme döneminin bitiminden ölüme kadar geçen zaman dilimindeki değişim ve dönüşüm sürecidir.

Bu süreç yaşlı sağlığının korunması ile ilgili olarak 1963’de yapılan Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) seminerinde üçe ayrılmıştır:

1. a) Orta yaşlı kişiler (45-59 yaş)
2. b) Yaşlılar (60-74 yaş)
3. c) İleri derecede yaşlılar (75 yaş ve üzeri)

Yaşlanma,  yalnız dış görünümünde değişiklik olarak düşünülmemelidir. İç ve dış varlığı ile bütün olarak değişmedir. Örneğin zihni durgunluklar, şaşkınlıklar, topluma ait olamama, içe dönme, vücut fonksiyonlarındaki bozulmalar bunlardan bazılarıdır. Fizyolojik olarakta  derinin incelmesi ve esnekliğini yitirmesi, boyun kısalması, kas kuvvetinin azalması, kemiklerde kalsiyum kaybına bağlı olarak kemik yoğunluğunun azalması, görme ve işitmede problemler gibi değişimler gerçekleşir. Yaşlılıkta görülen bu tür fizyolojik değişikliklere “fizyolojik yaşlılık” veya “biyolojik yaşlılık” denilmektedir.

Yaşlı nüfusun dünyada olduğu gibi ülkemizde de hızlı biçimde artması, yaşlıların sosyal, ekonomik, psikolojik ve fizyolojik sorunlarının artması, yaşlılık konusunun ele alınmasını ve ulusal politikalar oluşturulmasını gerekli kılmıştır. Bilim ve teknolojideki gelişmelerden, kentleşmenin getirdiği değişimlerden,  aile kurumundaki ve toplumsal yapıdaki değişimlerden en çok  yaşlı nüfus etkilemiştir. Bu nedenle sosyal hizmetlerin çalışma alanlarına  yaşlı bakım hizmetleri de girmiş,  yaşlılara verilen sosyal hizmetler bazı kanunlarla düzenlenmiştir. Örneğin;

Türkiye’de, sosyal hizmetler 1983 tarihinde yürürlüge giren, 2828 sayılı “Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu” ile hukuken tanımlanmıstır. Bu kanuna göre; sosyal hizmetler, kisi ve ailelerin kendi bünye ve sartlarından dogan veya kontrolleri dısında olusan maddi, manevi ve sosyal yoksunluklarının giderilmesine ve ihtiyaçlarının karsılanmasına, sosyal sorunlarının önlenmesi ve çözümlenmesine yardımcı olunması ve hayat standartlarının iyilestirilmesi ve yükseltilmesini amaçlayan sistemli ve programlı hizmetler bütünüdür.” denmiştir. (Türkmen, 2003)

Bu amaçla yaşlılar için verilecek hizmetlerin temel amaçları;

– Kendi evlerinde olabildigince uzun bir süre bagımsız, rahat ve huzurlu bir sekilde yasamalarını saglamak,

-Yaslılık, evsizlik, bakım gereksinimi gibi durumlara uyum saglayabilecekleri alternatif yerlesim olanakları saglamak,

90 Fırat Saglık Hizmetleri Dergisi, Cilt:4, Sayı:12 (2009)

– Fiziksel ya da mental hastalık nedeni ile gereksinim duyulan durumlarda uygun hastane kosulları sunmaktır. (Gökkoca ve Baharlıetik, 1999).

Yaşlılara götürülen sosyal refah hizmetleri iki baslık altında toplanır:

1- Sosyal güvenlik hizmetleri: Sosyal Güvenlik Kurumu’na baglı olarak çalısmıs yaslılar güvenlik kapsamında yer alırlar. Sosyal güvenlik kapsamı dısında kalan 65 yas ve üzerindeki bireyler; 1976 yılında yürürlüge giren 2022 sayılı “65 yasını doldurmus, muhtaç, güçsüz, kimsesiz türk vatandaslarına aylık baglanması hakkındaki yasa” ile güvence altına alınmaya çalısılmıstır. (Onat, 2001, Eraslan ve ark.,1995).

2- Sosyal Hizmetler: Ülkemizde sosyal yoksunluk ve/veya ekonomik yoksulluk içinde bulunan yaslıların yasam standartlarını koruma ve yükseltme amaçlı tüm hizmetleri planlamak, düzenlemek, izlemek, koordine etmek ve denetlemekle görevli SHÇEK’in bu hizmetleri; kurum bakım hizmetleri, evde bakım hizmetleri, yaslı klüpleri, yaslı hizmet merkezleri ile yaslı bakım ve rehabilitasyon hizmetleri olmak üzere toplam bes temel alanda toplanmaktadır. (Dönümcü 2006, Eraslan ve ark.1995).

Toplumda sürekli olarak deneyim, tecrübe ve yaşanmışlıklarından faydalandağımız yaşlılılarımıza saygı, sevgi, minnet duygularının dile getirilmesi için 1982 yılında “Dünya Sağlık Örgütü” tarafından 18-24 Mart tarihleri arası “Yaşlılara Saygı Haftası” olarak ilan edilmiştir. Yaşlılara Saygı Haftası bu değişimlerden etkilenen geriatrik yaş grubunun hayat kalitesini yükseltmek, toplum dışına itilmelerinin önlenmesi açısından farkındalık oluşturmak, toplumun konuya duyarlılığını artırmak için önemli bir haftadır.

İstanbul Halk Sağlığı Müdürlüğü

www.facebook.com/istanbulhsm