Yahudi alemi 2 Ekim Pazar günü (bugün) yeni bir yıla giriyor, 5777 yılı. Yahudi takvimine göre yılbaşı olarak kabul edilen Roş Aşana, tüm dünyada Yahudiler tarafından bayram olarak kutlanır.
Roş Aşana, Pesah’ın ilk gününden 163 gün sonradır. Kutlandığı gün yıldan yıla değişiyor. En erken 5 Eylül en geç 5 Ekim’de kutlanır.
Şalom gazetesinin haberine göre, bu yılki Roş Aşana takvimi bugün başlıyor, Roş Aşana’nın ilk günü ise yarından itibaren 8 Ekim’e dek kutlanacak.
Roş Aşana bugün sabah duasından başlayacak, 4 Ekim Roş Aşana’nın ikinci günü. Ardından 5 Ekim günü Gedalya Orucu tutulacak. 8 Ekim Cumartesi günü özel Şabat olan Şabat Şuva.
Roş Aşana’nın kutlandığı gün boyunca Yahudilerin haftalık tatil günü olan Şabbat günü yani cumartesi günü olan yasaklar geçerli.
Akşam yemeğinde, gelecek sene için umutları, dilekleri ifade eden simgesel yiyecekler, ilgili dua edilerek bir düzen çerçevesinde yenilir.
Şabat için genelde örgü şeklinde yapılan halla ekmeği, hayat döngüsünü simgeleyen yuvarlak şeklide yapılır. Sinagog’da bayramın ikinci sabahı senenin iyi geçmesini dilemenin sembolü olarak koç boynuzundan yapılan Şofar isimli çalgı çalınır.
Roş Aşana’ya at özel yemeklerin teması, tatlı bir sene için tatlılık, senenin ve hayat döngüsünün sürekliliği için yuvarlaklık, refah ve bereket için de, bolluk içerir.
Talmud’a göre, Abaye, “Simana milta-İşaretler önemlidir” prensibinden yola çıkarak, bayram sofrasında simgesel değerleri ve anlamları olan belirli yiyeceklerin yenilmesinin, gelecek sene için iyi birer alamet olduğunu öğretir. Vücudun diğer tarafları nasıl başı-roş’u takip ederse, senenin diğer günleri de senenin baş’ını, Roş Aşana’yı takip eder.
Roş Aşana ve Kipur günleri arasında tsedaka (hayırseverlik) yapmak gerekir. Bu günlerde ihtiyaçlı olanlara yardımcı olmak bir dindaşlık görevi olarak görülür.
Tören
Törende cemaatler arası farklılıklar görülse de, İstanbul’daki geleneğe göre tören, aşağıdaki gibidir:
Kiduş
Bayramın her iki gecesinde, sinagogdan eve gelindiğinde şarap eşliğinde Kiduş yapılır. Şabat olmadığı için “Savri Maranan” ile başlanır.
Şeeheyanu
Her iki gece de Kiduş’ta Şeeheyanu berahası (şükür duası) söylenir. İkinci akşam söylenen Şeeheyanu berahasında masaya nar getirmek adettir. Bulunamıyorsa yeni bir kıyafet, yeni bir gömlek, takım elbise vb. üzerine de söylenebilir. Onlar da yoksa yine söylenebilir.
Netilat Yadayim
Kiduş’tan sonra Netilat Yadayim ritüeline uygun şekilde eller yıkanır. Bu pasuğu söylemeyi adet edinmiş kişiler, Netilat Yadayim berahasından önce bu pasuğu söyler.
Amotsi
İki bütün ekmek üzerine beraha söylenir. Amotsi berahasını söylemeden şu cümleyi okumak adettir: “Ene Kol Eleha Yesaberu, Veata Noten laem Et Ohlam Beito. Poteah El Yadeha, Umasbia Lehol Hay Ratson. Baruh Mekadeş Yisrael Veyom Azikaron / “Herkes Umutla Gözlerini Sana Doğru Çevirir ve Sen Onlara Gıdalarını Zamanında Verirsin. Elini Aç ve Tüm Canlıların İsteklerini Yerine Getir. Kutsaldır İsrailoğullarını ve Anımsama Günü’nü Kutsayan.”
Ekmek kesilir ve Türk Sefarad Cemaatinde şekere veya bala batırılır. Bunun amacı, yeni yılın şeker ve bal gibi tatlı geçmesini dilemektir. (AS)
