Adalar, eşsiz doğal güzellikleri ve tarihi dokusuyla Türkiye’nin en değerli kıyı şeritlerinden biridir. Ancak son yıllarda, kıyı şeridinde yaşanan yoğun yapılaşma, kaçak yapılaşma, çitlerle çevrilme ve diğer ihlaller, bu doğal mirasın geleceğini tehdit etmektedir. Bu makalede, Adalar’daki kıyı şeridi ihlallerinin nedenleri, sonuçları ve çözüm önerileri ele alınacaktır.
Adalarda kıyı şeridi ihlalleri, genellikle kıyı kenar çizgisinin ötesinde yapılan izinsiz yapılaşmalar, plajların özel işletmelere kiralanması ve doğal alanların bozulması gibi faaliyetlerle kendini gösteriyor. Bu ihlaller, kıyı ekosistemini ciddi şekilde tehdit ediyor ve halkın kıyılara erişimini kısıtlıyor. Örneğin, Bozcaada’da bir otelin plajda izinsiz iş makineleri kullanarak doğal alanları tahrip etme girişimi kamuoyunda büyük tepki toplamıştı
Türkiye’de kıyı şeridinin kullanımı, Kıyı Kanunu ile düzenlenmiştir. Kanun, kıyıların kamu malı olduğunu ve herkesin eşit şekilde kullanımına açık olması gerektiğini belirtir. Ancak, adalarda kıyı şeridinin özel şirketler tarafından işgal edilmesi, ücretli plaj uygulamaları ve yapılaşma gibi ihlaller, yasalara aykırıdır. Örneğin, kıyı kenar çizgisinden 50 metre içeriye kadar yapılaşma yasağı bulunmasına rağmen, bu sınıra uyulmadığı yönünde şikayetler var.
Kıyı Şeridi İhlallerinin Nedenleri
- Artan Nüfus ve Turizm Basıncı: Adalar’ın popüler hale gelmesiyle birlikte nüfus ve turizmde yaşanan artış, kıyı şeritleri üzerindeki baskıyı artırmıştır.
- Yasal Düzenlemelerdeki Eksiklikler: Kıyı Kanunu ve diğer ilgili mevzuatın yeterince etkin uygulanamaması, kaçak yapılaşmanın önlenmesinde güçlükler yaşanmasına neden olmuştur.
- Yerel Yönetimlerin Denetimdeki Yetersizliği: Bazı yerel yönetimlerin, kıyı şeridinin korunması konusunda gerekli hassasiyeti göstermemesi, ihlallerin artmasına zemin hazırlamıştır.
- Ekonomik Kaygılar: Bazı kişiler, kıyı şeritlerini ticari amaçlarla kullanarak ekonomik kazanç elde etmeye çalışmışlardır.
Kıyı Şeridi İhlallerinin Sonuçları
- Doğal Yaşamın Bozulması: Kıyı şeridindeki yapılaşma ve çitlerle çevrilme, doğal yaşam alanlarının tahrip olmasına ve biyolojik çeşitliliğin azalmasına neden olmaktadır.
- Görsel Kirlilik: Kaçak yapılar ve düzensiz yapılaşma, Adalar’ın doğal güzelliğini bozarak görsel kirliliğe yol açmaktadır.
- Ekosistemin Zarar Görmesi: Kıyı şeridindeki tahribat, erozyon gibi doğal afet riskini artırmakta ve ekosistemin dengesini bozmaktadır.
- Halkın Kıyıya Erişiminin Engellenmesi: Çitlerle çevrilmiş alanlar, halkın kıyıya erişimini kısıtlayarak sosyal adaletsizliğe neden olmaktadır.
Çözüm Önerileri
- Mevzuatın Güçlendirilmesi: Kıyı Kanunu ve diğer ilgili mevzuatın daha etkin hale getirilmesi ve denetimlerin sıklaştırılması gerekmektedir.
- Yerel Katılımın Sağlanması: Kıyı yönetimi planlarının hazırlanması sürecinde yerel halkın ve sivil toplum kuruluşlarının görüşleri alınmalı ve karar alma süreçlerine dahil edilmelidir.
- Farkındalık Oluşturma: Kıyı şeridinin önemi ve korunmasının gerekliliği konusunda halkın bilinçlendirilmesi için eğitim programları düzenlenmelidir.
- Denetleme Mekanizmalarının Güçlendirilmesi: Kaçak yapılaşma ve diğer ihlallerin tespit edilmesi ve önlenmesi için etkili bir denetleme sistemi kurulmalıdır.
- Alternatif Gelir Kaynaklarının Desteklenmesi: Kıyı şeritlerinin ticari amaçlarla kullanılmasına alternatif olacak şekilde, sürdürülebilir turizm ve diğer ekonomik faaliyetlerin desteklenmesi gerekmektedir.
Sonuç
Adalar’daki kıyı şeridi ihlalleri, sadece Adalar’ın değil, tüm Türkiye’nin doğal ve kültürel mirasının korunması açısından büyük önem taşımaktadır. Bu sorunun çözümü için tüm paydaşların işbirliği içinde çalışması ve sürdürülebilir çözümler üretmesi gerekmektedir.
