Tiroid hormonunun ilacı iyot

21 EKİM KÜRESEL İYOT EKSİKLİĞİ GÜNÜ

Tiroid hormon yapımında görev alan iyot, normal büyüme ve gelişme ile beyin ve vücut fonksiyonları için gerekli bir eser elementtir. İyot eksikliğinin neden olduğu hastalıklar, dünyada global bir sağlık sorunu olarak kabul edilmektedir. Beyin hasarı ve zeka geriliği iyot eksikliğinin yol açtığı en önemli sağlık sorunlarıdır.

 
Gerekli miktarda tiroid hormonu üretilmesi için vücuda yeterli miktarda iyot almamız gerekir.İyot vücuda su , besinler, vitamin veya iyot içeren ilaçlar ile alınır. İyot bir yaşına kadar olan bebeklerde günde 50 mikrogram, yedi yaşına kadar olan çocuklarda 90 mikrogram, 7-12 yaş arasında 120 mikrogram, 12 yaş üzerinde 150 mikrogram ve gebelik ve süt verme döneminde 200 mikrogram kadar alınmalıdır. Erişkinde günlük 50 mikrogramın altında iyot alımıyla tiroid bez içeriği boşalır ve tiroid bezi büyümeye başlar.

 
Gebede oluşan iyot eksikliği, tiroid hormon yapımının bozulmasına neden olur,bu da bebeğin beyin gelişimini engeller. İyot eksikliği bölgelerinde doğan bebeklerde tiroid hormon yapımının yetersiz olmasına bağlı hipotiroidi olarak isimlendirilen klinik bir durum gelişir. Bu bebeklerde, beyin gelişimindeki gerilik yanında fiziksel gelişme geriliği de gözlenir. İyot eksikliği bölgelerinde büyüyen çocukların psikomotor ve entellektüel gelişimlerinde yavaşlama olduğu bilinmektedir. İyot eksikliğinin yaygın görüldüğü toplumlarda zeka puanının (IQ) diğer toplumlara göre 13.5 puan daha düşük olduğu gösterilmiştir.

İyot eksikliğinin neden olduğu önemli sağlık sorunlarından bir diğeri ise endemik guatr gelişimidir.Bir toplumdaki, 6-12 yaş arasındaki okul çağı çocuklarının %10’undan fazlasında tiroid bezinde büyüme olması endemik guatr olarak isimlendirilmektedir. İyot eksikliğinin şiddeti ile guatr gelişimi arasında ilişki bulunmaktadır. İyot eksikliği bölgelerinde besinlere iyot eklenmesi ile guatr gelişimi riskinde belirgin bir azalma gözlenmektedir.

 
İyot yetersizliği bu kadar büyük bir problem olunca pek çok ülke buna karşı çeşitli önlemler almaktadır.Bu önlemler;tuzun iyotlanması, ekmeğe iyot katılması, iyot tabletleri kullanılması,iyotlu yağ enjeksiyonu, içme suyunun iyotlanmasıdır.İçlerinde teknik olarak en basit şekilde yapılabilmesi,renk koku tad değişimine neden olmaması, düşük maliyetli olması gibi nedenlerden ötürü en yaygın yöntem tuzun iyotlanmasıdır.

 
Ülkemizde 1994 yılında Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü ve UNİCEF’in işbirliğinde ,”İYOT YETERSİZLİĞİ HASTALIKLARININ ÖNLENMESİ VE TUZUN İYOTLANMASI PROGRAMI” başlamıştır.
Önlenebilen zeka geriliklerinin önde gelen nedenlerinden olan iyot yetersizliğinden korunmak için evimize aldığımız tuzun iyotlu olmasına dikkat etmeli, tuzlarımızı koyu renkli ve kapaklı kavanozlarda tutmalı,serin ve kuru yerde saklamalı, güneş ışığından uzak tutmalıyız.

Dr. Şevin DEMİR     Uz.Dr.Şule TEMİZKAN
İstanbul İli Anadolu Güney Kamu Hastaneleri Birliği Genel Sekreterliği
Kartal Dr. Lütfi Kırdar Eğitim ve Araştırma Hastanesi