28 Haziran 1894’te İstanbul’u vuran büyük deprem, Heybeliada’daki tarihi Ruhban Okulu’nu enkaza çevirdi. Bu yıkım, dönemin genç ve yetenekli mimarlarından Periklis Fotiadis’e, günümüze kadar ulaşan ikonik yapıyı inşa etme fırsatı sundu.
İSTANBUL – 28 Haziran 1894’te meydana gelen ve “Büyük Deprem” olarak anılan sarsıntı, İstanbul’un Adalar’ını da derinden etkiledi. Depremin en büyük kurbanlarından biri, Heybeliada’nın Ümit Tepesi’nde bulunan ve 50 yıldır eğitim veren Aya Triada Manastırı bünyesindeki Ruhban Okulu oldu. Yarıya yakını yıkılarak kullanılamaz hale gelen okulun yerine, Padişah II. Abdülhamit’in de onayıyla, depreme dayanıklı ve görkemli yeni bir bina yapılmasına karar verildi. Bu tarihi görevi ise genç mimar Periklis Fotiadis üstlendi.
(FOTOĞRAF: 1894’teki büyük depremin ardından Heybeliada Ruhban Okulu’nun harabeye dönmüş hali. Bu yıkım, Mimar Periklis Fotiadis’in tasarlayacağı yeni ve ikonik binanın inşasına yol açmıştır.)
Deprem meydana geldiğinde 36 yaşında olan Periklis Fotiadis, Osman Hamdi Bey’in kurduğu Sanayi-i Nefise Mekteb-i Âlisi’nin (Güzel Sanatlar Yüksek Okulu) ilk mezunlarındandı. Beyoğlu ve Yeni İnşa gibi bölgelerde yaptığı görkemli binalarla adını duyurmuştu. Ruhban Okulu’nun yeniden inşası, genç mimarın kariyerinde bir dönüm noktası oldu. Yıkılan eski binanın enkazı, Fotiadis’in geleceğe miras kalacak eserinin temellerini oluşturacaktı.
Mimar Fotiadis, gelecekteki olası felaketlere karşı dayanıklı olacak bir yapı tasarladı. Padişah II. Abdülhamit’in 22 Nisan 1895 tarihli izniyle temeli atılan yeni bina, rekor bir sürede tamamlanarak 6 Ekim 1896’da hizmete açıldı.
Yeni okul binası, Yunan alfabesindeki “pi” (π) harfi formunda planlanmıştı. Bir bodrum ve iki kattan oluşan yapı, görkemli girişi ve sütunlu mimarisiyle antik Yunan tapınaklarının zarafetini yansıtıyordu.
Patrikhaneye bağlı olarak faaliyet gösterecek olan okul, dört yıl rüştiye (ortaokul) ve üç yıl yüksek teoloji eğitimi vererek Ortodoks din adamları yetiştirmek üzere tasarlandı. Okulun eğitim dilinde Türkçe derslerinin yanı sıra Fransızca, Latince ve Doğu dilleri de yer alıyordu.
Büyük bir felaketin küllerinden doğan bu yapı, Mimar Periklis Fotiadis’in ustalığı sayesinde hem bir eğitim kurumu hem de İstanbul siluetinin ayrılmaz bir parçası haline geldi.
