Adalar’da eskiden beri yazlıkçılar, her yaz aynı evleri yıllarca kiralarlardı. Kiradan sıkılan ve uzun süreli kalmak isteyenler ise kış döneminde uygun fiyatlara ev satın alır, yeniler ve önce kısa sonra uzun süreli yaşamaya başlardı.
Son yıllarda Airbnb uygulamasıyla çok sayıda yabancı turist yazlarını Adalar’da geçirmeye başladı. Özellikle Rus aileler ağırlıkta. Diğer Batılı ülke vatandaşlarını ise iskelelerde, motor ve vapur beklerken görmek mümkün. Bir de Anadolu Kulübü’nün kısa süreli özel misafirleri var.
Airbnb ve Booking Farkı
Geçmişte enerji konferanslarına katılmak için Milano, Berlin, Viyana ve Amsterdam’da Airbnb ve Booking üzerinden ev kiraladık. Her iki platformun işleyişi farklı:
• Booking.com daha kurumsal; karşınızda bir şirket oluyor. Evler genellikle apart otel mantığıyla kiralanıyor. İçeride her şey mevcut ama dolaplar boş. Pasaport fotokopisi, fatura ve evrak süreçleri standart.
• Airbnb ise daha kişisel; karşınızda evini size bırakıp çıkan bir ev sahibi var. Dolaplarda kıyafet, buzdolabında yiyecek, banyoda yarısı kullanılmış şampuan bile kalabiliyor. Daha “ev” hissi yaratıyor.
Ödemeler baştan kredi kartıyla yapılıyor. Aracı şirketler %20–25 oranında komisyon alıyor. Booking’in Türkiye’de yasaklanmasının nedeni ise vergi kaybı ve döviz çıkışı.
Vergilendirme Sorunu
Dünya genelinde Airbnb’nin vergilendirilmesi net değil. Berlin, Londra, Paris ve New York’ta yılda en fazla 90 gün kiralamaya izin veriliyor. Airbnb’den elde edilen gelir küçük çaplı olduğu için çoğu yerde sadece belediyeler emlak vergisi kapsamında işlem yapabiliyor.
Booking ise daha kurumsal olduğu için gelirlerin yurtdışı kazancı olarak vergilendirilmesi mümkün.
Pratik Uygulamalar
Yurt dışında kaldığımız evlerde prosedür basit:
• Check-in genellikle öğleden sonra 14:00, check-out ise sabah 10:00.
• Ev sahibi anahtarı teslim eder, modem şifresini ve evin kullanımını anlatır, ardından gider.
• Çıkışta anahtarı masaya bırakıp kapıyı çekmek yeterlidir.
Moskova’da Airbnb üzerinden yaşlı bir çiftin boş odası kiralanabiliyor; New York’ta ise sadece bir kanepe kiraya verilebiliyor. Berlin’de balkonlarını gecelik kiralayanlar bile var.
Türkiye’de Durum
Bizde de benzer işler yerel internet siteleri üzerinden “günlük/haftalık mobilyalı kiralık” kategorisi altında yapılıyor. Ancak kayıt, kontrol ve regülasyon yetersiz. Özellikle Cihangir’de bazı ev sahipleri, internette deniz manzaralı evleri pazarlayıp gelen misafirleri daha düşük standartlı evlere yönlendirebiliyor.
Adalar’da ise çok sayıda köşk, bağımsız daire ve ev Airbnb kapsamında yazlık olarak kiralanıyor. Örneğin, bu yaz Büyükada’da boş duran eski bir ev yenilenerek Rus bir aileye kiraya verildi. Genç bir anne-baba, küçük çocukları ve dedeleriyle yaz boyunca burada kaldılar.
Adalarda Günlük Turist İstilası
Öte yandan Orta Doğulu zengin turistler ve günübirlik göçmen ziyaretçiler, sabah 10 ile akşam 18 arasında özellikle Büyükada’yı dolduruyor. Faytonların yerini alan elektrikli araçlar sürekli tur seferleri yapıyor. Bakkallar ekmek ve su fiyatlarını ikiye katladı.
Ancak bu turistlerin Adalar’da geceleme ve ev kiralama yönünde bir eğilimleri yok. Kültürel farklılıklar nedeniyle buralar onlara hitap etmiyor. Günlük ziyaretin ardından Ada eski sakinliğine geri dönüyor.
Airbnb ve Booking gibi platformlar, Adalar’ın turizm dinamiklerini köklü biçimde değiştirdi. Geleneksel yazlıkçı düzeni yerini kısa süreli, farklı kültürlerden gelen misafirlerin akışına bırakıyor.
Bu yeni düzen, bir yandan ekonomik fırsatlar yaratırken, diğer yandan da denetim, vergilendirme ve sosyal uyum açısından yeni sorunları beraberinde getiriyor.(Haluk DİRESKENELİ)
