Büyükada Şakipaşa Köşkü

Şakir Paşa Köşkü, Büyükada’nın tarihi ve kültürel dokusunun önemli bir parçasıydı. Bu cephe çizimleri, köşkün mimari özelliklerini ve dönemin yapı tarzını anlamamıza yardımcı oluyor. Aynı zamanda, kaybettiğimiz kültürel mirasın değerini bir kez daha hatırlatıyor.

Şakir Paşa Köşkü Hakkında Genel Bilgi:

• Tarihçe: Büyükada’da bulunan Şakir Paşa Köşkü, 19. yüzyılda Yeorgios Rossolatos tarafından yaptırılmıştır. 1900 yılında Şakir Paşa tarafından satın alınan köşk, uzun yıllar boyunca aileye ev sahipliği yapmıştır.
• Aile Üyeleri: Cevat Şakir Kabaağaçlı (Halikarnas Balıkçısı), ressam Fahrunnisa Zeid, Füreya Koral gibi tanınmış isimler bu köşkte yaşamış veya zaman geçirmiştir.
• Mimari: Köşk, döneminin mimari özelliklerini yansıtan ahşap bir yapıydı. Ne yazık ki, 1980’li yıllarda yıkılmış ve yerine betonarme bir apartman yapılmıştır.
• Kültürel Miras: Şakir Paşa Köşkü, mimari ve kültürel öneme sahip bir yapıydı. Yıkılması, İstanbul’un tarihi dokusunda bir kayıp olarak kabul edilir.

Restorasyon Projesi (1978):

• Amaç: 1978 yılında hazırlanan restorasyon projesi, muhtemelen köşkü korumayı ve orijinal haline geri döndürmeyi amaçlıyordu.
• Uygulama: Ne yazık ki, proje hayata geçirilememiş ve köşk yıkılmıştır.
• Değerlendirme: Bu proje çizimi, köşkün orijinal planını ve mimari özelliklerini anlamamız açısından önemli bir belge niteliğindedir.

Zemin Kat Planı (Ölçek 1:50)

• Salonlar: Zemin katta iki büyük salon bulunmakta. Birincisi sol tarafta, diğeri ise sağ tarafta yer alıyor. Ölçüleri sırasıyla yaklaşık 600×450 cm ve 670×500 cm civarında.
• Odalar: Zemin katta çeşitli odalar bulunmakta. Bunlar “oda” ve “yatak odası” olarak etiketlenmiş. Odaların ölçüleri ortalama 350×300 cm civarında.
• Mutfak (Mutfak): Sağ tarafta bir mutfak alanı var, burası yaklaşık 300×250 cm boyutunda.
• Banyo (Banyo): Banyo, sağ taraftaki yatak odasının yanında konumlanmış ve yaklaşık 200×150 cm ölçülerinde.
• WC: Salonun yanında küçük bir WC alanı bulunuyor.
• Merdivenler: Zemin katta iki ana merdiven bulunmakta, biri salonun ortasından yukarıya çıkıyor, diğeri ise sağ taraftaki salondan.

Şakir Paşa Köşkü’nün Normal Kat Planı’nı 1/50 ölçeğinde gösteriyor. Zemin kattan farklı olarak bu katta daha çok yatak odası ve daha az ortak kullanım alanı görüyoruz.

Çizimden Çıkarımlar:

• Yatak Odaları: Bu kat, ağırlıklı olarak “yatak o.” olarak işaretlenmiş odalardan oluşuyor. Bu da bu katın, ailenin özel yaşam alanlarına ayrıldığını gösteriyor.
• Salon: Zemin katta iki büyük salon varken, bu katta sadece bir küçük salon bulunuyor. Bu salonun, aile bireylerinin daha özel toplantıları veya dinlenme amaçlı kullanıldığı düşünülebilir.
• Banyo ve Tuvalet: Kat planında “banyo” ve “WC” olarak işaretlenmiş alanlar, dönemin koşullarına göre evin modern bir şekilde donatıldığını gösteriyor.
• Koridor: Odaları birbirine bağlayan bir koridor, katın düzenini ve dolaşımını sağlıyor.
• Merdiven: Zemin katta olduğu gibi, bu katta da merdivenler görüyoruz. Bu merdivenler, muhtemelen çatı katına veya bodrum katına iniş çıkışı sağlıyordu.

Şakir Paşa Köşkü’nün 1978 yılındaki restorasyon projesi kapsamında hazırlanmış sağ ve sol yan cephelerini gösteriyor. 1/100 ölçeğinde çizilmiş olan bu cepheler, köşkün dış görünüşü, mimari özellikleri ve kullanılan malzemeler hakkında detaylı bilgi sağlıyor.

Çizimlerden Elde Edilen Bilgiler:

• Ahşap Yapı: Köşkün dış cephesi tamamen ahşaptan yapılmış. Bu, dönemin Büyükada’sındaki yaygın yapı malzemesi ve mimari tarzını yansıtıyor.
• Kat Sayısı: Çizimlerden köşkün üç katlı olduğu anlaşılıyor. Zemin kat, normal kat ve çatı katı olarak değerlendirilebilir.
• Çatı: Kiremit kaplı kırma çatı, geleneksel Türk mimarisinin tipik bir örneği. Çatıdaki bacalar, içeride şömine veya soba gibi ısınma sistemlerinin olduğunu gösteriyor.
• Pencereler: Dikdörtgen formlu pencereler, her katta düzenli bir şekilde sıralanmış. Pencerelerin çoğunda panjur detayları göze çarpıyor. Bu panjurlar, hem güneş kontrolü hem de gizlilik sağlamak amacıyla kullanılıyordu.
• Zemin Kat: Zemin katın duvarlarında taş kaplama kullanılmış. Bu detay, hem estetik bir görünüm sağlıyor hem de yapının dayanıklılığını artırıyor.
• Bahçe Duvarı: Köşkün etrafını çevreleyen bahçe duvarı da taş malzemeden yapılmış.
• Ağaçlar: Çizimlerde, köşkün yanında yer alan ağaçlar da gösterilmiş. Bu, köşkün doğal bir çevre içinde yer aldığını ve bahçesinin olduğunu gösteriyor.

Şakir Paşa Köşkü’nün ön cephesini 1/100 ölçeğinde gösteriyor. Köşkün yol tarafındaki bu görünüşü, yapının genel karakterini, mimari stilini ve dönemin mimari özelliklerini anlamamız açısından oldukça değerli.

Çizimden Elde Edilen Bilgiler:

• Genel Görünüm: Köşk, üç katlı ve simetrik bir yapıya sahip. Ortada yer alan ana bölümün sağ ve solunda daha küçük ek yapılar bulunuyor. Bu ek yapılar, muhtemelen mutfak, hizmetli odaları veya depo gibi amaçlarla kullanılıyordu.
• Ahşap Kaplama: Cephenin tamamı ahşap kaplamayla kaplanmış. Bu, hem estetik bir görünüm sağlıyor hem de yapıyı hava koşullarından koruyor.
• Çatı: Kırma çatı, kiremitle kaplı ve her iki tarafta da bacalar bulunuyor. Bacalar, içeride şömine veya soba gibi ısınma elemanlarının olduğunu gösteriyor.
• Pencereler: Çizimde, farklı boyutlarda dikdörtgen pencereler görüyoruz. Pencerelerin çoğunda panjur detayı dikkat çekiyor. Bu panjurlar, hem güneş kontrolü hem de gizlilik sağlamak amacıyla kullanılıyordu.
• Giriş: Ortada yer alan ana giriş, merdivenlerle ulaşılan bir terasa açılıyor. Bu teras, evin önünde küçük bir oturma alanı veya karşılama alanı olarak kullanılmış olabilir.
• Ek Yapılar: Ana yapının sağ ve solunda bulunan ek yapılar, daha sade bir tasarıma sahip. Bu yapılar da ahşap kaplamayla kaplanmış ve pencerelerle aydınlatılmış.
• Bahçe Duvarı: Köşkün önünde, taş malzemeden yapılmış bir bahçe duvarı görüyoruz. Bu duvar, hem evin sınırlarını belirliyor hem de mahremiyet sağlıyor.