1. derece doğal ve tarihi, 3. derece arkeolojik sit alanı olan Yassıada’da, otel ve kongre merkezinin ardından, yapılaşma tüm hızıyla sürüyor. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, adaya ilişkin imar planını askıya çıkardı. Yeni planda “kayalık” olarak görünen alana liman alanı statüsü getirildi. Tarihi adaya şimdi de yatlar için tekne yanaşma yeri, bilgi edinme-bilet satış yeri, karşılama kapısı gibi yapılar inşa edilecek. Planlara 16 Mayıs’a kadar itiraz edilebilecek.
2013 yılı Nisan ayında Torba Yasayla 3996 sayılı kanun kapsamında Yassıada ve Sivriada’nın turizme açılması, adının Demokrasi ve Özgürlük Adası olarak değiştirilen Yassıada’ya Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafında 5 yıldızlı otel olarak dönemin Samsun Ak Parti Milletvekili Çiğdem Karaaslan’a ait YKK firması tarafından projelendirilen turizm amacı güdülerek planlanan ve TOB’liğine 21 yıllığına kiralanmak üzere verilen projenin plan değişikliği askıya çıktı.
TOBB, kendisine bağlı Gümrük ve Turizm İşletmeleri AŞ’ye(GTİ) işi devretti. GTİ, üç aşamalı olarak ihaleye çıkmış, ilk etapda işi 1. olmamasına rağmen MESA Mesken Sanayi şirketine vermiştir. 28.08.2014 tarihinde imzalanan sözleşme sonrası yer teslimi yapılmamış, 14.05.2015 tarihinde dönemin Başbakanı Ahmet Davutoğlu tarafından temeli atılmış ve işe başlanmıştır. 20.09.2016 tarihinde sözleşmenin süresi bitmesine rağmen inşaat tamamlanamamıştı. MESA şirketi inşaatın sözleşmedeki taraflara işin yapılamayacağını söyleyip fiyat farkı talebinde bulunarak Haziran 2016 yılı içinde inşaat durdurulmuştu. Milyonlarca TL ek ödenek geldikten sonra çalışmalar tekrar başlamıştı.
MESA şirketi, Yassıada‘da kazı sırasında çıkan hafriyatın yapmadığı deniz ve kara nakliye ücret tutarlarını hak edişlerine koyup almış olabileceğini ayrıca da 200.000 m3 anroşman taşı getirip rıhtım inşaat işini yapacakken bu taşları getirmeden, nakliyelerini yapmadan anroşman taşı dolgusu yaptık deyip hem taş bedellerini hem de nakliye bedellerini hak edişlerine koyup almış olabileceğini daha önce belirtmiştik.
Adalar Belediyesi, bu süreçte Bağdat caddesinde araba trafiği gibi gidip gelen çıkarma gemilerine müdahale etme cesareti gösterememiş MESA firması tarafından alenen kaçak deniz dolgusu yaptığı için Yapı Tatil Tutanağı tutmaya cesaret edememiş ancak ‘Yassıadamıza dokunmayın’ gibi palavralarla siyasi şov yaparak tabanına şirin gözükmeye çalışmıştı.
Yasa dışı olarak yapılan deniz toprak dolgusu ile oluşan rıhtım, kuvvetli deniz hareketleri ile her an çökme tehdidi altındadır. Bilindiği üzere deniz dolgusu ancak kaya türü, suda çözünmeyen anroşman taşları gibi malzemelerden yapılması gerekirken Yassıada’da çalışan Mesa firması, inşaat kazılarından çıkan toprak ile yaptığı dolgu ile kazancına kazanç katmıştır.
Mesa firması, Yassıada’daki hafriyatı “Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliğine” uygun olarak nakletmemiştir. Çünkü yönetmeliğe uymak çok masraflı ve zaman aldığından dolayı inşaatlarından çıkan moloz ve hafriyat toprakları ile sahil dolgusu yapmıştır.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, planları askıya çıkarak MESA şirketinin yaptığı yasa dışı uygulamalarını plan değişikliği adı altında aklama yoluna gidiyor. YKK tarafından çizilen projenin kontrol müşavir firması olarak yine kendisine ait başka bir firma olan ARMA tarafından denetlenmesi de hukuka aykırı başka bir mevzu. İnşaat yapımı sırasında imara açılmamış bölgede Emin Liman müsaadesi olmadan malzemeler taşınmış, yıllar evvel askeriye tarafından terk edilmiş çürük bir limana izin vermeyen Limanlar Müdürlüğü’nün uyarılarına rağmen inşaat yapımı için gerekli malzemeler insan hayatı hiçe sayılarak, umursanmayarak yapılan personel servisleri sırasında Adalar Belediyesi hiç bir girişimde bulunmamıştır.
Plan notunda, tarihte Bizans’ın sürgün yerlerinden biri olarak kullanılan adanın kültür ve turizm alanı yapılma gerekçesi şöyle anlatılıyor: “Bir eserin korunması ancak kullanılması ile mümkündür. Hem ülke tarihimizde tanıklık ettiği olaylar nedeniyle müze olarak kullanılmak hem de adada bulunan tescilli eserlerin kullanılarak korunması amaçlanıyor…” Adaya ulaşım için kıyı yapılarına ihtiyaç duyulduğu savunularak kayalıkların “adaya gelen misafirlerin karşılanması, biletleme ve bilgi edinme, güvenlik hizmetleri ve diğer ihtiyaçları için güvenlik ve idari birimlerin yanı sıra yeme içme ünitelerinin olduğu liman alanına” dönüştürülmesi gerektiği ifade ediliyor.
Planın ekler bölümünde yer alan teknik gerekçe raporu da dikkat çekici. Raporda, Yassıada Deniz Yapıları imar sınırlarının genişletilmesine ilişkin proje kapsamında adaya deniz yoluyla ulaşımın önce feribotlarla sağlanmasının planlandığı, buna uygun olarak da deniz yapılarının tasarlandığı belirtildi. Ancak projenin yapım aşamasında yanaşma yerlerinin “Savarona” yatına hizmet verebilecek kapasitede düzenlenmesinin istendiği vurgulandı. Savarona yatının uzunluğu 135 metre olduğu anlatılarak güvenli bir yanaşma ve bağlanma için minumum yanaşma uzunluğunun 185 metre olarak düşünüldüğü kaydedildi.
Adada korunması gereken tarihi yapılar ise şöyle sıralandı: “Sultan Abdülmecid döneminde İngiliz Sefiri Sir Henry Bulwer Lyon tarafından yaptırılan şato ve kıyıda da yer alan şato kalıntıları, Bizans dönemine ait sarnıç ve hücre yapıları, 27 Mayıs yargılamalarının yapıldığı Spor Salonu.”
Öte yandan adaya tekne ile ulaşım sağlanması, gelen misafirlerin karşılanması, biletleme, bilgi edinme, güvenlik hizmetleri ve diğer ihtiyaçların karşılanması amacıyla güvenlik ve idari birimlerin yanı sıra yeme içme ünitelerinin olduğu liman yapılması gerektiği kaydedildi. Yatlara güvenli bir bağlama ve yattan yürüyerek çıkılmasına imkân sağlayan, yeterli derinlikte su bulunan ve yatlara teknik ve sosyal altyapı, yönetim, destek, konaklama, bakım ve onarım hizmetlerini sunan, rüzgâr ve deniz etkisinden korunmuş kıyı yapıları yapılacak. Kıyı yapısının yüksekliği en fazla 6 buçuk metre olacak.
Planlama alanının oluşturan Yassıada, İstanbul III Numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu’nun 25.06.1992 gün ve 4832 sayılı kararı ile uygun bulunan ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı’nca 30.06.1994 tarihinde aynen onaylanan Marmara Takım Adaları Sit Koruma Nazım İmar Planı içerisinde bulunmamaktadır.
21.09.2011 tarihinde İstanbul Büyükşehir Belediyesince onaylanan 1/5000 ölçekli Adalar Koruma Amaçlı Nazım İmar Planında ise Yassıada Askeri Yasak Bölge lejantında kalmaktadır. Daha sonra 29.05.2013 tarih ve 5446 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Olur’u ile “Turizm + Kültürel Tesis Alanı”, “Kayalık Alan” ve “İskele Alanı” olarak belirlenmiş ve yapılaşma koşulları E=0,65 olarak düzenlenmiştir.
Ancak Adalar Belediyesince plana açılan dava sonrasında 08.10.2013 tarih ve 10001 sayılı Bakanlık Makamı Olur’u ile alan E=0.30 yapılaşma koşulları ile “Turizm + Kültürel Tesis Alanı”na dönüştürülmüştür.
Planlama Kararları
Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nca 3621 sayılı Kıyı Kanunu’nun 9. maddesi uyarınca 06.10.2010 tarihinde onaylanan kıyı kenar çizgisinin kara tarafında kalan alan turizm + kültürel tesis alanı olarak planlanmıştır.
Bununla birlikte alanın doğal konumu ve bölgesel iklim şartları göz önünde bulundurularak, adaya farklı büyüklüklerdeki gemilerin yanaşabilmesi için 20.007 m² iskele alanı önerilmiştir.
1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı Nazım İmar Planı Teklifi Planlanan Turizm + Kültürel tesisi alanında yapılaşma şartları E=0.30’dur. Turizm + kültürel tesis alanında otel, bungalov, kafe, restoran, heliport alanı, park, açık hava müzesi, meydan, kütüphane, idari bina, müze, konferans salonu, sergi salonu, bakı terası yapılabilir. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nca 3621 sayılı Kıyı Kanunu’nun 9. maddesi uyarınca 06.10.2010 tarihinde onaylanan kıyı kenar çizgisinin deniz yönünde kalan alan planda kayalık alan olarak gösterilmiştir.
Yassıada’ya ulaşım deniz yolu ile sağlandığından planda iskele alanı planlanmıştır. Planlanan iskele alanında E=0.20’tir. İskele alanında tekne yanaşma yeri, bilgi edinme-bilet satış yeri, karşılama yapısı ve kafe yapılabilir.
5.3 Plan Notları
8.1. 1/5000 Ölçekli Koruma Amaçlı Revizyon Nazım İmar Planı Notları
1- Turizm + kültürel tesis alanında; otel, bungalov, kafe, restoran, heliport alanı, park, açık hava müzesi, meydan, kütüphane, dini tesis, idari bina, müze, konferans salonu, sergi salonu, seyir terası, bilgi edinme – bilet satış yeri ve karşılama kapısı yapılabilir.
2- Turizm + kültürel tesis alanında E=0.30’dur.
3- Turizm + kültürel tesis alanında en fazla iki bodrum kat iskan edilebilir. Maksimum 1 metresi toprak altında kalmak şartıyla eğimden dolayı açığa çıkan 1. bodrum kat emsal harici olarak iskan edilecektir.
4- Liman alanları yatlara güvenli bir bağlama ve her yata doğrudan yürüyerek çıkılmasına imkân sağlayan, yeterli derinlikte su bulunan ve yatlara teknik ve sosyal altyapı, yönetim, destek, konaklama, bakım ve onarım hizmetlerini sunan, rüzgâr ve deniz tesirlerinden korunmuş, işletme izin belgesi almış, turizm işletmesi belgeli kıyı yapılarıdır. Yapılaşma koşulları E=0,20 hmax: 6,50’dir. Bu alanlarda tekne yanaşma yeri, bilgi edinme – bilet satış yeri, karşılama kapısı vb. yapılar da yapılabilir.
5- Planlama alanı içerisindeki İstanbul V nolu Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulunun 10.05.2010 tarih ve 2506 sayılı kararı ile tescilli taşınmaz kültür varlıkları ve diğer tescilli taşınmaz kültür varlıkları korunacaktır.
6- Yukarıdaki plan hükümleri Yassıada plan onama sınırına ait plan hükümleri olup, açıklanmayan hususlarda, 644 ve 648 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameler, 3996 sayılı Bazı Yatırım ve Hizmetlerin Yap-İşlet-Devret Modeli Çerçevesinde Yaptırılması Hakkında Kanun’un Ek 2 Maddesi, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ve ilgili yönetmelikleri ile ilgili İmar Yönetmeliği hükümleri ve maddeleri geçerlidir.
Şükrü Abanoz
